عنوان	بررسی تاثیر اقتصاد غیر رسمی بر ردپای اکولوژیکی در ایران
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	اقتصاد غیررسمی، ردپای اکولوژیکی، روش خودرگرسیون برداری ساختاری، ایران.
چکیده	طی دهه‌های اخیر، جوامع همواره با مسئله تخریب محیط‌زیست مواجه بوده‌اند. تخریب محیط‌زیست با افزایش انتشار آلاینده‌های مضر، تسریع روند تغییرات اقلیمی و کاهش تنوعات زیستی و منابع همراه است. افزایش فشار فعالیت‌های انسانی در زیست‌بوم برای تأمین کالا و خدمات مورد نیاز خود، تأثیر بسزایی در تخریب محیط‌زیست و کاهش منابع زیستی دارد. افزایش فعالیت‌های افراد از طریق استفاده بیش از حد از منابع طبیعی، زمین‌های قابل‌کشت و زراعی، جنگلی و پهنه‌های آبی باعث آسیب به محیط‌زیست خواهد شد. در این راستا، هر جامعه‌ای نیازمند معیاری مناسب جهت سنجش و اندازه‌گیری میزان تخریب محیط‌زیست ناشی از فعالیت‌های انسانی است تا روند تخریب محیط‌زیست را کنترل کند. ازاین‌رو، شاخص ردپای اکولوژیکی به‌عنوان یک شاخص جدید و جامع، میزان تأثیر و دخالت انسان‌ها در روند تغییرات اقلیم و اثرگذاری منفی آن‌ها بر محیط‌زیست را سنجش و اندازه‌گیری می‌کند. درواقع، این شاخص میزان تقاضای افراد از منابع طبیعی و تنوعات زیستی محیط‌زیست را اندازه‌گیری می‌کند. به عبارتی، میزان تقاضای مصرف منابع غذایی، انرژی، چوب، آب و زمین را به هکتار زمین معادل زیست‌محیطی تبدیل می‌کند. به این صورت که مقدار مساحت زمینی که افراد جهت تولید کالا و خدمات و مواد غذایی مورد نیاز خود لازم دارند را می‌سنجد. از طرفی، فعالیت‌های افراد جهت تولید کالا و خدمات مورد نیاز خود به اقتصاد کشور وابسته است. ازاین‌رو، بخش اقتصادی کشور با محیط‌زیست ارتباط مستقیمی دارد و اگر به‌صورت مناسب مدیریت نشود، آسیب جدی به محیط‌زیست وارد می‌کند. ازآنجایی‌که فعالیت‌های افراد در بخش رسمی اقتصاد می‌تواند باعث تخریب محیط‌زیست و کاهش منابع زیست‌محیطی شود، بخش دیگری تحت عنوان اقتصاد سایه یا اقتصاد غیررسمی وجود دارد که فعالیت‌های این بخش به‌صورت رسمی در حساب‌های اقتصادی کشور ثبت نشده و منجر به تخریب محیط‌زیست نیز خواهد شد. زیرا فعالیت انسان‌ها برای تولید کالاها و خدمات، خریدوفروش کالاها، ارائه خدمات و... در بخش غیررسمی اقتصاد به‌صورت پنهانی است و قوانین و مقررات زیست‌محیطی در آن رعایت نمی‌شود که درنهایت، این فعالیت‌ها به افزایش آلودگی هوا، افزایش آلودگی آب‌وخاک و تخریب محیط‌زیست منجر می‌شود. ازآنجایی‌که قطع غیرقانونی درختان، شکار بی‌رویه و استخراج غیرمجاز منابع معدنی از دیگر مواردی است که در بخش غیررسمی اقتصاد صورت می‌گیرد، همواره بحران تخریب محیط‌زیست را تشدید می‌کند؛ بنابراین، هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر اقتصاد غیررسمی بر ردپای اکولوژیکی در ایران طی دوره زمانی 1990 تا 2020 با استفاده از روش خودرگرسیون برداری ساختاری است. نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که اقتصاد غیر رسمی تاثیر منفی بر ردپای اکولوژیکی دارد و به کاهش آن منجر می‌شود. همچنین، درجه بازبودن تجاری، شهرنشینی و صنعتی شدن نیز تاثیر مثبت بر ردپای اکولوژیکی دارند و به افزایش آن منجر خواهند شد. همچنین، رشد اقتصادی و توان دوم رشد اقتصادی نیز تایید کننده فرضیه زیست محیطی کوزنتس در این مطالعه هستند. از طرفی، نتایج تجزیه واریانس در دوره دهم نشان می‌دهد که اقتصاد غیررسمی 41/43 درصد از تغییرات ردپای اکولوژیکی را توضیح می‌دهد.
پژوهشگران	بختیار جواهری (استاد راهنما)، فاطمه باباخانی شرفی (دانشجو)، پروین علی مرادی افشار (استاد مشاور)