مشخصات پژوهش

عنوان	بلایای شدید طبیعی و رشد اقتصادی در ایران
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	رشد اقتصادی، بلایای طبیعی، نوآوری زیست‌محیطی، درآمدسرانه، ایران
چکیده	دستیابی به نرخ رشد اقتصادی بالا در فرآیند توسعه پایدار به معیار مهمی برای رشد اقتصادی در کشور ایران با توجه به سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده است. زیرا دولت‌ها در قالب رشد اقتصادی می‌توانند به افزایش رفاه جامعه، کاهش فقر و کاهش نابرابری‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و افزایش اقتدار ملی بپردازند. از این‌رو شناخت عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی یکی از مسائل اصلی سیاست‌گزاران اقتصادی کشور است. ادبیات نظری نشان می‌دهد عامل‌های گوناگونی مانند موجودی سرمایه، نیروی کار، پیشرفت تکنولوژی و تجارت می‌تواند محرک خوبی برای رشد اقتصادی باشند. بااین‌حال، عامل‌های تصادفی و غیر قابل پیش‌بینی مانند بحران‌های طبیعی می‌توانند موانع مهمی برای رسیدن به اهداف توسعه پایدار باشند. زیرا بلایای طبیعی، همواره جزء جدایی‌ناپذیر زندگی بشر بوده‌اند و تأثیرات گسترده‌ای بر جوامع انسانی دارند. بلایا نه تنها به لحاظ انسانی خسارات جانی و مالی به بار می‌آورند، بلکه می‌توانند به طور قابل توجهی بر روند رشد و توسعه اقتصادی تأثیرگذار باشند. با توجه به افزایش فراوانی بلایای طبیعی در سال‌های اخیر، مطالعه اثرات اقتصادی این پدیده‌ها بیش از پیش حائز اهمیت شده است. به‌طوری‌که به موضوعی هشدار دهنده تبدیل شده است و پرداختن به سؤالات مرتبط با تأثیرات آن بر رفاه انسان و رشد اقتصادی جوامع برای ارائه راهبردهای توسعه پایدار جهانی اهمیت بسزایی دارد. با توجه به اهمیت قابل توجه آن، اما در پژوهش‌های گذشته برای اقتصاد ایران شواهد بسیار کمی به این موضوع توجه کرده است. ازاین‌رو مطالعه حاضر برای بررسی این سؤال که بلایای شدید طبیعی چگونه بر رشد اقتصادی تأثیر دارد؟ انجام شده است. براین اساس چارچوب نظری این مطالعه برپایه نظریه رشد اقتصادی سولو – سوان بنا شده است. در این راستا مدل‌های پژوهش با استفاده از رویکردهای هم‌انباشتگی خود توضیح با وقفه‌های گسترده غیرخطی و حداقل مربعات معمولی پویا طی دوره زمانی (1401-1359) برآورد شده است. به طور‌کلی نتایج این مطالعه نشان می‌دهد که بلایای‌طبیعی در کوتاه‌مدت و بلندمدت باعث کاهش رشد اقتصادی و درآمدسرانه در ایران شده است. سایر نتایج نیز نشان داد که نوآوری زیست‌محیطی، آزادسازی تجاری، نرخ پس‌انداز، سرمایه فیزیکی و نیروی کار اثر مثبت معنی‌داری بر رشد اقتصادی دارند. همچنین براساس نتایج تحریم‌های اقتصادی و عبارت (n+g+δ) باعث کاهش رشد اقتصادی و درآمدسرانه شده‌اند. با توجه به نتایج به دست آمده، توصیه می‌شود که برنامه‌ها و سیاست‌های مناسب برای مقابله با بلایای طبیعی، ترویج نوآوری‌های زیست‌محیطی، تقویت تشکیل سرمایه ثابت و نیروی کار در ایران اجرا شود تا بهبود و افزایش رشد پایدار اقتصادی کشور تضمین شود.
پژوهشگران	بختیار جواهری (استاد راهنما)، فاتح حبیبی (استاد مشاور)، وحید عزیزی (دانشجو)