مشخصات پژوهش

عنوان	ارزیابی ویژگی‌های عملکردی، بیوشیمیایی و فیتوشیمیایی غده‌های سه گونه ارکید بومی استان کردستان (Ophrys schulzei،O. reinholdii و O. sphegodes)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	Ophrys، تنوع، گلوکومانان، لینولئیک اسید
چکیده	اندام‌های زیرزمینی ارکیدهای رویش‌یافته در عرصه طبیعی کاربردهای دارویی و غذایی فراوانی دارند. ترکیبات مختلفی مثل گلوکومانان‌ها، نشاسته، آلکالوئیدها، ترکیبات فنولی، استروئیدها و ترپن‌ها در اندام‌های زیرزمینی ارکیدها وجود دارند. ارکیدها پراکنش نسبتاً وسیعی در ایران بویژه در مناطق شمال و شمال‌غرب دارند. از آنجائیکه نوع و میزان ترکیبات موثره بسته به ژنتیک گونه و نیز شرایط اکولوژیکی رویشگاه می‌تواند متفاوت باشد، لذا در پژوهش حاضر ویژگی‌های عملکردی و فیتوشیمیایی غده‌های سه گونه Ophrys شامل Ophrys schulzei ، O. reinholdii و O. sphegodes جمع‌آوری‌شده از استان کردستان مورد ارزیابی قرار گرفتند. صفات اندازه‌گیری‌شده شامل وزن تر و خشک غده‌ها، طول و قطر غده‌ها، محتوای نشاسته، گلوکومانان، فیبر، خاکستر، فنول کل، چربی، پروتئین، کربوهیدرات کل، فعالیت ضد‌اکسایشی، درجه استیلاسیون و ترکیبات فرار بودند. نتایج آنالیز واریانس نشان داد که گونه‌های مورد مطالعه در اغلب صفات اندازه‌گیری‌شده غیر از چربی، پروتئین، کربوهیدرات و درجه استیلاسیون، اختلاف معنی‌داری با هم داشتند. بیش‌ترین وزن تر غده (10/67 گرم)، وزن خشک غده (1/41 گرم)، طول غده (3/26 سانتی‌متر)، قطر غده (2/96 سانتی‌متر)، نشاسته (25/09 درصد)، گلوکومانان (54/67 درصد)، فیبر (6/5 درصد)، خاکستر (4/18 درصد)، فنول کل (1/62 میلی‌گرم گالیک اسید در گرم ماده خشک) و فعالیت ضداکسایشی (88/68 درصد)، به‌ ترتیب متعلق به گونه‌های O. sphegodes، O. sphegodes، O. sphegodes، O. sphegodes، O. schulzei، O. reinholdii، O. reinholdii، O. schulzei، O. sphegodes و O. schulzei بودند. تعداد و نوع ترکیبات فرار عصاره متانولی گونه‌های مورد مطالعه تا حدودی با هم متفاوت بودند. در گونه O. schulzei 18 ترکیب، در O. sphegodes 34 ترکیب و در O. reinholdii 22 ترکیب شناسایی شدند. ترکیبات 5- هیدروکسی متیل فورفورال (40/67 درصد)، هگزادکانوئیک اسید متیل استر (15/07 درصد) و لینولئیک اسید (11/81 درصد) ترکیبات فرار غالب در عصاره متانولی O. schulzei بودند. در عصاره متانولی O. sphegodes، 5- هیدروکسی متیل فورفورال (23/06 درصد)، لینولئیک اسید (15/69 درصد) و هگزادکانوئیک اسید (14/59 درصد) به‌عنوان ترکیبات غالب شناسایی شدند. در گونه O. reinholdii، هگزادکانوئیک اسید (23/06 درصد)، لینولئیک اسید (18/83 درصد) و آلفا-هیدروکسی-پ-کرزول (12/63 درصد) به‌عنوان ترکیبات غالب عصاره تعیین شدند. تنوع عملکردی و فیتوشیمیایی مشاهده شده بین گونه‌های مورد مطالعه به دلیل ژنتیک متفاوت آنها می‌باشد، چراکه در شرایط اکولوژیکی مشابهی رویش داشتند. در مجموع، براساس ویژگی‌های عملکردی، O. sphegodes و براساس صفت مهم محتوای گلوکومانان، O. reinholdii گونه‌های برتر شناخته شدند. انتخاب گونه برتر به لحاظ ترکیبات فرار غده، بسته به ترکیب هدف می‌تواند متفاوت باشد.
پژوهشگران	اسعد محمدامینی (استاد مشاور)، جلال خورشیدی (استاد راهنما)، مهدی مظفری (دانشجو)