مشخصات پژوهش

عنوان	الگوی جوانه زنی بذر، استقرار دانه رست و رشد سه گونه لگوم Onobrychis scrobiculata Boiss. ، BORNM. Onobrychis subnitens و Vicia variabilis Grossh.
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	اسپرس، تنش خشکی، ماشک متنوع، مدل سازی، مرتع.
چکیده	هدف اصلی این تحقیق کمی کردن و پیش بینی زمان و الگوی جوانه زنی بذر گونه های Onobrychis scrobiculata، Onobrychis subnitens و Vicia variabilis با استفاده از مدل های ترمال تایم، هیدروتایم و هیدروترمال تایم بود که ضمن آن ویژگی های رویشگاهی گونه ها، میزان رویش، زنده مانی و واکنش فیزیولوژیکی گونه ها در وضعیت های متفاوت پتانسیل آب خاک و دما مورد مطالعه قرار گرفت. مهمترین خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و همچنین شاخص های مهم گیاهی در رویشگاه هر یک از گونه ها اندازه گیری شد. برای مدل سازی جوانه زنی بذر، پژوهش در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 فاکتور (گونه گیاهی، دما و پتانسیل آب) و در 4 تکرار انجام شد. جهت بررسی صفات فیزیولوژیکی، میزان رشد و زنده مانی گونه ها تحت تأثیر تنش خشکی و ارزیابی بقای گیاهچه آنها در کشت تأخیری بذرهای جمع آوری شده از عرصه، داخل گلدان در قالب طرح کاملاً تصادفی کشت گردید. چهار تیمار آبیاری برای هر فصل پاییز و بهار پیاده شد. در هر گلدان درصد رویش (گیاهچه های به سطح خاک رسیده) و در پایان فصل رشد، درصد زنده مانی (درصد گیاهان زنده مانده تا پایان فصل رویش) محاسبه شد. جهت مطالعه رشد در شرایط طبیعی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان، کاشت مستقیم در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در دو فصل پاییز و بهار اجرا شد و درصد رویش و در پایان آزمایش درصد زنده مانی محاسبه شد. داده های حاصل از آزمایش ها با استفاده از آنالیز واریانس و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون دانکن مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد گونه O.scrobiculata در رویشگاه هایی با میانگین بارش mm388، متوسط دمای سالیانه °C 4/12 و در خاک های کم عمق با بافت متوسط در دامنه ارتفاعی 1620-1350 متر رویش دارد. این گونه با تولید kg/ha611 مقاوت به سرمای زیادی داشته اما مقاوت به خشکی آن متوسط است. دمای پایه، دمای بهینه و دمای بیشینه جوانه زنی آن به ترتیب 5/5، 7/19-8/18 و 38 درجه سانتی گراد بوده و بر اساس مدل ترمال تایم به 8/25 درجه روز حرارت برای جوانه زنی نیازمند است. گونه O.subnitense با مقدار تولید 1397 کیلوگرم در هکتار، در دامنه ارتفاعی 1720 تا1940 متر، با بارش متوسط mm 354، متوسط دمای سالیانه °C 6/10 و در خاک های نسبتا عمیق با بافت سنگین رویش دارد. این گونه در برابر سرما و خشکی مقاوم بوده و درصد جوانه زنی بالایی دارد. نیاز حرارتی بذر این گیاه برای جوانه زدن 2/21 درجه روز حرارت، دمای پایه، دمای بهینه و دمای سقف به ترتیب 2/1، 2/17 و 1/41 درجه سانتی گراد است. رویشگاه گونه V.variabilis با بارش متوسط سالیانه mm 542، متوسط دمای سالیانه °C 5/12 دارای خاک های نسبتا عمیق با بافت سنگین است. علی رغم مقاومت خوب این گونه نسبت به سرما در برابر خشکی مقاومت کمی دارد. بذرهای این گیاه به 9/60 درجه حرارت روز برای جوانه زدن نیاز دارند. دمای پایه، دمای بهینه و دمای سقف به ترتیب 2/1-، 20 و 1/35 درجه سانتی گراد است. نتیجه نهایی اینکه گونه O.subnitense نسبت به دو گونه دیگر دارای درصد و سرعت جوانه زنی بیشتری بوده و از طرفی کمترین ضریب هیدروتایم را دارا است، بنابراین در مرحله جوانه زنی در برابر خشکی مقاوم تر از دو گونه دیگر است. از آنجا که گونه هایی که سرعت و درصد جوانه زنی بالاتری دارند، در برابر سرمای زمستانه بهتر می توانند مقاومت کنند می توان نتیجه گرفت گونه O.subnitense جزو گونه های مقاوم به سرما است و در مواجهه با خشکسالی نیز بردبار می باشد. نتایج مطالعات گلدانی و مزرعه نیز مؤید درصد رویش، زنده مانی و مقدار تولید بالاتر گونه O.subnitense است. بر این اساس گونه O.subnitense مستعد برای مرتع کاری در برنامه های اصلاح مرتع در منطقه رویشی مورد مطالعه و سایر رویشگاه های با شرایط اکولوژیک مشابه است.
پژوهشگران	مهدی بصیری اصفهانی (استاد مشاور)، حمید رضا عشقی زاده (استاد مشاور)، فرزاد حسین پناهی قروچای (استاد مشاور)، عادل سی و سه مرده (استاد راهنما)، محمد رضا وهابی (استاد راهنما)، مهتاب گرگین کرجی (دانشجو)