مشخصات پژوهش

عنوان	تعیین سطح و پهنه بندی ترکیبات آلی فرار BTEX در اتمسفر شهر کرمانشاه به روش نمونه برداری غیر فعال
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	ترکیبات آلی فرار BTEX، نمونه بردار غیرفعال، کربن فعال، قانون فیک، کریجینگ.
چکیده	ترکیبات آلی فرار BTEX (بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، O-، و P- زایلن) از آلاینده های خطرناک موجود در اتمسفر می باشند که اثرات زیان باری بر سلامت انسان و محیط زیست دارند، لذا پایش غلظت آنها از اهمیت ویژه ای برخوردار است. هدف از انجام این مطالعه تعیین سطح غلظت BTEX با استفاده از روش نمونه برداری غیر فعال و درون یابی در اتمسفر شهر کرمانشاه است. بدین منظور پنج منطقه شامل پرترافیک، کم ترافیک، پارک ها و فضای سبز، پمپ بنزین ها و مناطق صنعتی به عنوان زیر بخش های مطالعاتی در نظر گرفته شد. این پایش با استفاده از تعداد 75 ایستگاه نمونه برداری که به روش سیستماتیک شبکه ای انتخاب شدند در فروردین 1397 به مدت 15 روز انجام شد. نمونه بردار غیر فعال طراحی شده از نوع مدل passam و جاذب بکار رفته در این نمونه بردار، کربن فعال بود که توسط استات سلولز پوشیده شد. جهت استخراج ترکیبات BTEX پس از نمونه برداری، از حلال دی سولفید کربن استفاده شد. سنجش ترکیبات فرار مورد بررسی با استفاده از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) با آشکارساز یونیزاسیون شعله ای (FID) انجام شد. فرآیند اعتبارسنجی نمونه بردارها در شرایط کنترل شده آزمایشگاهی با بررسی تغییر شدت جریان هوا و غلظت تولوئن به عنوان آلاینده مدل انجام شد. میانگین غلظت بدست آمده برای بنزن1.81، تولوئن 3.48، اتیل بنزن 0.072، ارتوزایلن2.13، پارازایلن 1.31 میکروگرم بر متر مکعب بود که به غیر از بنزن، مقادیر بقیه آلاینده ها کمتر از استاندارد کیفیت هوا در سطح ملی و اتحادیه اروپا اندازه گیری شده است. در حالی که میانگین بنزن فقط در پمپ بنزین ها از استاندارد سالیانه ایران و WHO بیشتر بود. نتایج حاصل از آنالیزهای آماری آزمون شاپیروویلک نشان داد توزیع متغیرهای بنزن، تولوئن، اتیل بنزن، پارازایلن، ارتوزایلن و BTEX در مناطق مختلف مورد بررسی، غیر نرمال بودند (0.05>P). نتایج حاصل از فرآیند درون یابی به روش کریجینگ نشان داد که شهر کرمانشاه در قسمت شمال، شرق، غرب و قسمت های جنوبی آلوده به بنزن، درتمام قسمت های شهر بالاخص شمال آلوده به تولوئن، در قسمت جنوب آلوده به اتیل بنزن، در قسمت غرب آلوده به ارتوزایلن و در قسمت های غرب، شرق و شمال شرقی آلوده به پارازایلن است. این مطالعه نشان می دهد که در درجه اول پمپ بنزین ها و سپس خودروها منبع اصلی انتشار ترکیبات BTEX در شهر کرمانشاه است. به طور کلی، غلظت های مشاهده شده بنزن در پمپ بنزین ها و فصل بهار از نظر بهداشت عمومی در کرمانشاه یک نگرانی محسوب می شود.
پژوهشگران	جمیل امان اللهی (استاد مشاور)، فرشید قربانی چقامارانی (استاد راهنما)، زهره قبادی اصل (دانشجو)