تجمع نیتروژن در اندام های رویشی و انتقال مجدد آن به دانه، فرایندهای مهمی هستند که تعیین کننده عملکرد و کیفیت گندم هستند. به منظور بررسی تأثیر آبیاری تکمیلی در دو سطح دیم و آبیاری در مرحله آبستنی و مصرف کود نیتروژن در سه سطح (50 کیلوگرم نیتروژن، 100 کیلوگرم نیتروژن و 100 کیلوگرم نیتروژن + محلولپاشی 20 کیلوگرم نیتروژن در مرحله سنبله رفتن) روی پاسخ های فیزیولوژیک و انتقال مجدد نیتروژن سه رقم گندم (سرداری، آذر 2 و ریژاو) آزمایشی در سال زراعی 96-1395 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه کردستان به صورت کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. نتایج آزمایش نشان داد که آبیاری تکمیلی سبب افزایش مقدار کلروفیل a، کلروفیل b، محتوای پرولین و گلیسین بتائین برگ، و کاهش نشت الکترولیت غشا لیپیدی شد. آبیاری تکمیلی همچنین محتوای نیتروژن برگ، کاه سنبله و نیتروژن کل در مرحله گلدهی را افزایش داد. رقم ریژاو بیشترین کارایی انتقال مجدد نیتروژن برگ و کمترین کارایی انتقال مجدد نیتروژن کل را داشت. تیمار کودی N1 کمترین میزان کلروفیل a و b، محتوای پرولین و گلیسین بتائین برگ، محتوای نیتروژن برگ، ساقه، کاه سنبله و نیتروژن کل در هر دو مرحله گلدهی و رسیدگی را به خود اختصاص داد. انتقال مجدد نیتروژن تحت تأثیر آبیاری تکمیلی و مقادیر مختلف نیتروژن قرار گرفت. به نظر می رسد آبیاری تکمیلی در مرحله آبستنی منجر به افزایش نیتروژن در اندام های رویشی می شود که در مرحله پرشدن دانه در طی فرایند انتقال مجدد به دانه منتقل می شود.
