عنوان	تحلیل و تطبیق بلاغت و موسیقی در آثار آوازخوانان کلاسیک
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	بلاغت، موسیقی، غزل‌های حافظ، غزل‌های سعدی، غزل‌های مولوی، خوانش آوازی غزل
چکیده	موسیقی ایرانی میراثی غنی و ارزشمند است که پیوندی ناگسستنی با شعر و ادبیات فارسی دارد. آواز ایرانی، به‌عنوانِ بخش محوری این موسیقی، نقشی اساسی در انتقال مفاهیم عمیق و برانگیختن احساسات نهفته در شعر ایفا می‌کند. دانش بلاغت و شگردهای زبانی شاعران، در خلق آثار فاخر آوازی نقشی بنیادین داشته‌اند؛ با این حال، نحوۀ خوانش و اجرای آوازی کلمات و جملات، که خود یک کنش بلاغی است، در انتقال دقیق این مفاهیم و ظرایف، کمتر موردِ بررسی نظام‌مند قرار گرفته است. این پژوهش، با هدف تحلیل شیوۀ اجرای آوازی غزل‌های فارسی، به بررسی تطبیقی خوانش‌های آوازخوانان برجسته از غزل‌های سه شاعر بزرگ و صاحب‌سبک ایران، حافظ، سعدی و مولوی، می‌پردازد. مبنای تحقیق، تحلیل توصیفی-تحلیلیِ چگونگی انتقال معانی اشعار بر اساس شگردهای بلاغی و ظرفیت‌های آوازی است. برای هر شاعر، حداقل سه غزل که توسط چند خوانندۀ مشهور اجرا شده، انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است؛ غزل‌هایی با مطلعِ «الا ای همنشین دل...»، «گفتم غم تو دارم...» از حافظ، غزل‌های «بگذار تا مقابل روی تو بگذریم...» و «هزار جهد بکردم...» از سعدی، و غزل‌های «ای وای دل و ای وای» و «بیا ساقی ز می پر کن...» از مولوی. در این بررسی، کیفیت خوانش صحیح غزل‌ها ازنظرِ ادبی و شگردهای بلاغی، مانند تحریرها، لحن‌ها، تکرار، تأکید (حصر و قصر)، مکث‌ها (درنگ‌های معنایی)، و تجسم معنایی مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا مشخص شود لحن و شیوۀ آوازخوانان چقدر با زبان، احساسات و اندیشۀ شاعر تناسب دارد. همچنین، میزان موفقیت آوازخوانان در رعایت ساختارهای نحوی، و نیز جایگاه گفتاری و عاطفی عاشق و معشوق در هر غزل، به دقت بررسی می‌شود. این پژوهش نشان می‌دهد که پیوند ناگسستنی بلاغت و موسیقی، تجربه‌ای عمیق‌تر و کامل‌تر از شعر را برای مخاطب فراهم می‌آورد. نتایج نشان می‌دهد که درک عمیق آوازخوان از ساختارهای بلاغی شعر، تأثیر مستقیمی بر موفقیت اجرای آوازی دارد و خوانندگانی که با استفاده از تکنیک‌های آوازی، به ظرایف بلاغی نظیر مکث‌های هوشمندانه، تأکیدهای بجا و تکرارهای هدفمند وفادار مانده‌اند، در انتقال معنای واقعی شعر موفق‌تر عمل کرده‌اند. در مقابل، خوانندگانی که بدون توجه به این اصول، تنها بر جنبه‌های موسیقایی تمرکز می‌کنند، از انتقال مفاهیم اصلی و روح شعر باز می‌مانند. در نهایت، این پژوهش به این نتیجه می‌رسد که اجرای آوازی، نه تنها یک رویداد موسیقایی، بلکه یک کنش بلاغی است که معیار ارزیابی آن باید وفاداری به ساختار و معنای ادبی شعر باشد.
پژوهشگران	تیمور مالمیر (استاد راهنما)، کسری جعفری جاوید (دانشجو)