عنوان	بررسی تأثیر سیاست‌های پولی و مالی بر نابرابری درآمدی در ایران و عراق
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	نابرابری درآمدی، سیاست مالی، سیاست پولی، ایران، عراق
چکیده	نابرابری درآمدی یکی از چالش‌های اساسی اقتصادی و اجتماعی در کشورهای در حال توسعه به‌ویژه ایران و عراق به شمار می‌رود، چرا که تداوم آن می‌تواند به کاهش رشد اقتصادی پایدار، افزایش فقر، گسترش نارضایتی‌های اجتماعی و تضعیف انسجام ملی منجر شود. ساختار اقتصادی متکی بر منابع طبیعی، نوسانات شدید درآمدهای نفتی و ضعف در نهادهای مالی از مهم‌ترین زمینه‌های شکل‌گیری این نابرابری در هر دو کشور محسوب می‌شوند. در این میان، سیاست‌های پولی و مالی نقش تعیین‌کننده‌ای دارند؛ به‌گونه‌ای که اتخاذ سیاست‌های مالی انبساطی یا انقباضی بدون توجه به عدالت توزیعی، می‌تواند شکاف طبقاتی را تشدید کند، و نیز نحوه مدیریت نقدینگی، تورم و نرخ بهره در سیاست‌های پولی تأثیر مستقیمی بر قدرت خرید گروه‌های مختلف جامعه دارد. از این رو، طراحی و اجرای سیاست‌های پولی و مالی هماهنگ و هدفمند، نه‌تنها برای حفظ ثبات اقتصادی بلکه برای کاهش نابرابری درآمدی و ارتقای رفاه اجتماعی در ایران و عراق ضروری است. هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل تجربی و تطبیقی تأثیر سیاست‌های پولی و مالی بر نابرابری درآمدی در دو کشور ایران و عراق طی دوره زمانی 1990 تا 2023 با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی پویا است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که متغیرهای کلان اقتصادی اثرات معناداری بر نابرابری درآمدی در ایران و عراق دارند، اما شدت و جهت این اثرات متفاوت است. در ایران، افزایش نقدینگی و مخارج مصرفی دولت در صورت تخصیص کارآمد به بخش‌های مولد و خدمات اجتماعی، به کاهش نابرابری کمک کرده است، در حالی که در عراق همین متغیرها منجر به افزایش نابرابری شده‌اند که بیانگر ناکارآمدی ساختارهای نهادی و مالی این کشور است. رشد درآمد سرانه در هر دو کشور به جای کاهش، به افزایش نابرابری منجر شده که نشان‌دهنده پدیده «رشد بدون عدالت» است. همچنین، تورم و بیکاری در ایران و عراق به‌طور مشابه موجب تشدید نابرابری درآمدی شده‌اند. در مقابل، بازبودن تجاری در هر دو کشور اثر کاهنده بر نابرابری داشته است. در مجموع، نتایج نشان می‌دهد که سیاست‌های پولی و مالی در ایران در صورت اجرای هدفمند می‌توانند ابزاری برای کاهش نابرابری باشند، در حالی که در عراق به دلیل ساختار رانتی و ضعف نهادی، اغلب به تعمیق شکاف درآمدی منجر شده‌اند.
پژوهشگران	خالد احمدزاده (استاد راهنما)، دلگه‌ش محمد ابراهیم (دانشجو)، یونس علی احمد (استاد مشاور)