عنوان	Comparative evaluation of antioxidant and antibacterial activity of Viola odorata L. and Hymenocrater longiflorous Benth. extracts from the Kosalan region, Kurdistan province
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	فعالیت آنتیاکسیدانی، اثرهای ضدباکتریایی، مهار رادیکال ،DPPHسنجش ،FRAPمحتوای فنولی و فلاونوئیدی
چکیده	سابقه و هدف: گونههای Viola odorataو Hymenocrater longiflorusاز گیاهان خودرو منطقه کوسالان در استان کردستان هستند که به دلیل اثرهای دارویی مورد توجه قرار گرفتهاند. Violaبزرگترین جنس خانواده بنفشهایان است و شامل 525تا 411گونه در سراسر جهان میباشد که 31گونه آن در ایران شناسایی شدهاند. V. odorataیا بنفشه معطر، در صنعت عطرسازی کاربرد دارد و متابولیتهای ثانویه آن خواص ضدالتهابی، آرامبخش، ضد سم و ضد ویروس دارند. بخشهای مختلف این گیاه ازجمله گل، برگ، ریشه و بذر مصارف دارویی دارند و اکوتیپهای آن در منطقه کوسالان مطالعه شدهاند. جنس Hymenocraterاز خانواده نعناعیان شامل 26گونه است که در ایران و کشورهای همسایه توزیع شدهاند. از این میان، 9گونه در ایران گزارش شده و H. longiflorus بهعنوان گیاهی زینتی و دارویی شناخته میشود. این گونه در کوههای شمالغرب ایران، ازجمله کوسالان وجود دارد. اگرچه مطالعات خاصی درباره خواص دارویی آن وجود ندارد، اما جنس Hymenocraterبهدلیل اثرهای آرامبخشی، ضدالتهابی، ضداسپاسم و کاهش تب مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به فعالیت آنتیاکسیدانی بالا و محتوای فنولی خانوادههای بنفشهایان و نعناعیان، بسیاری از گونههای آنها در صنعت دارو کاربرد دارند. این مطالعه به بررسی ظرفیت آنتیاکسیدانی، ترکیبهای فنولی و فلاونوئیدی و اثر مهاری عصاره متانولی گلها و برگهای V. odorataو H. longiflorusبر سویههای باکتریایی گرم مثبت و منفی میپردازد تا ظرفیت دارویی این گیاهان مشخص شود. مواد و روشها: نمونههای گیاهی از منطقه کوسالان جمعآوری و نمونه هرباریومی از آنها تهیه شد. عصارهگیری از اندامهای هوایی (گل و برگ) با حلال متانول انجام شد. توان آنتیاکسیدانی با روش احیای آهن ( )FRAPو مهار رادیکال DPPHدر غلظتهای مختلف سنجیده شد. همچنین محتوای فنولی به روش فولین- سیوکالتیو و محتوای فلاونوئیدی به روش رنگسنجی کلرید آلومینیوم اندازهگیری گردید. خواص ضدباکتریایی عصاره نمونهها نیز، با استفاده از روشهای انتشار دیسک و رقت لولهای در مقابل سویههای گرم مثبت و گرم منفی باکتریایی ارزیابی شد. نتایج: براساس این تحقیق، گل گونه H. longiflorusبیشترین قدرت احیاکنندگی و مهار رادیکال آزاد ( )IC50= 151/6μg.ml-1نسبت به ترکیب استاندارد ترولاکس ( )412/35 μg.ml-1را دارد. برگ V. odorataبا 51/21میلیگرم کوئرستین در هر گرم عصاره خشک، بیشترین مقدار فلاونوئید را داشت و گل این گونه کمترین مقدار ( )33/3 mg QE/Exرا دارا بود. محتوای فنل نمونهها بین 31 تا 33میلیگرم اسید گالیک در هر گرم عصاره متغیر بود. آزمایشهای ضد میکروبی نشان داد که عصاره گل V. odorataتأثیری بر تکثیر سویهها نداشت، اما برگ آن در غلظت 211میکروگرم بر میلیلیتر، هاله عدم رشد 3میلیمتر در محیط کشت E. coliایجاد کرد. برگ H. longiflorusتنها روی سویه S. aureusاثر مهاری داشت و گل آن در تمام غلظتها اثر مهاری روی سویه S. aureus ( 11میلیمتر) اعمال کرد. این گونه در غلظت 211میکروگرم بر میلیلیتر نیز رشد سویه E. coliرا مهار کرد ( 13میلیمتر). نتایج آزمون رقت لولهای، MIC25 µg.ml-1و MBC 51µg.ml-1را برای گل و برگ H. longiflorusدر برابر سویه S. aureusو MIC211µg. ml-1برای سویه E. coliنشان داد. عصاره گل V. odorataبر روی هر دو سویه بیتأثیر بود. اما عصاره برگ آن را تأیید کرد. نتایج این آزمایش با آزمون آنتیبیوگرام همخوانی داشت. تحلیل ،GCترکیبهای ترپنوئید، سزکویی ترپنوئید، آلکالوئید، قند و استر را در این گونهها تأیید کرد که خاصیت ضد دیابتی و ضد سرطانی برای آنها پیشبینی میشود. نتیجهگیری: این مطالعه نتیجهگیری میکند که عصاره گل H. longiflorousدارای فعالیتهای آنتیاکسیدانی و ضدمیکروبی قابل توجهی است. این یافتهها ظرفیت این گونه را به عنوان منبع آنتیاکسیدان طبیعی و عامل ضدمیکروبی برجسته میکند، که میتواند در نگهداری مواد غذایی، داروسازی و صنایع مبتنی بر محصولات طبیعی مورد استفاده قرار گیرد. البته تحقیقات بیشتری برای جداسازی و شناسایی ترکیبهای زیرفعال خاص مسئول این اثرها مورد نیاز است.
پژوهشگران	شهلا حسینی (نفر اول)، سجاد آتشی (نفر دوم)