عنوان	مطالعه عارضه سیاه شدگی و تغییرات کیفیت مغز گردو
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها	کیفیت، گردو، گابا، کلرید کلسیم، گوگرد، گلایسین بتائین
چکیده	گردو درختی است که کشت و پرورش آن با اهداف چند منظوره صورت می‌گیرد لذا از نظر اقتصادی بسیار با اهمیت است. افزایش کمیت و کیفیت محصول جزء اهداف مهم اصلاح درختان گردو است که نیازمند برنامه‌ریزی طولانی است. به‌منظور اثر محلول‌پاشی و تغذیه خاکی پیش از برداشت تیمارهای مختلف بر کیفیت مغز گردو، ۳ آزمایش مجزا در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به‌صورت بلوک کامل تصادفی بر میزان سیاه شدگی و کیفیت گردوهای مناطق مختلف که بر اثر دمای بالای تابستان دچار عارضه سیاه شدگی مغز گردو شده اند انجام شد. آزمایش اول اثر محلول‌پاشی پیش از برداشت شاهد (محلول‌پاشی با آب مقطر)، گابا با غلظت ۱۰ میلی‌مولار، کلرید‌کلسیم (CaCl2) با غلظت ۱ درصد و ترکیب گابا+ کلرید کلسیم در سه زمان خرداد تا شهریور به فاصله یک ماه در باغ گردوی پیوندی با ژنوتیپ هورام در روستای سفید‌کمره از توابع بخش ننور واقع در شهرستان بانه اجرا شد. آزمایش دوم بمنظور اثر تیمارهای محلول گلایسین بتائین در سه غلظت ۵، ۱۰ و ۲۰ میلی‌مولار به همراه تیمار شاهد (آب مقطر) در چهار زمان از اردیبهشت تا شهریور به فاصله یک ماه در باغ تجاری واقع در روستای کانی‌سانان شهرستان مریوان انجام شد. آزمایش سوم اثرات سه عنصر پتاسیم، منیزیم و گوگرد بر خصوصیات کیفی میوه‌های گردو بررسی کردیم. تیمارهای آزمایشی شامل تیمار شاهد (بدون کاربرد کود)، گوگرد پودری (به مقدار ۲۰۰ و ۴۰۰ گرم در هر درخت)، سولفات منیزیم (به مقدار یک کیلوگرم و دو کیلوگرم در هر درخت)، سولفات پتاسیم ( به مقدار یک کیلوگرم و دو کیلوگرم در هر درخت) بر روی گردوی رقم چندلر انجام شد. تیمارهای کودی در زمان فندقی شدن میوه گردو که شروع نمو میوه نیز است در اول خرداد به صورت چال کود (چهار چاله در چهار جهت سایه انداز درخت) در چاله‌هایی به قطر ۱۰ سانتی‌متر و عمق ۴۰ سانتی‌متر انجام گرفتند. نمونه‌گیری از میوه‌های گردو به منظور ارزیابی کیفیت آنها در سه مرحله ( اخر تیرماه، آخر مرداد ماه و زمان برداشت) انجام گرفتند. داده‌های حاصله به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار تجزیه شدند. نتایج آزمایش اول نشان داد بیشترین میزان پروتئین کلدر تیمار گابا + کلرید کلسیم بدست آمد. نتایج آزمایش اول نشان داد که بیشترین میزان فنول که نقش مهمی در سیاه شدگی مغز گردو دارد در تیمار شاهد و کمترین آن در کلرید کلسیم و تیمار ترکیبی گابا + کلرید کلسیم بدست آمد. نتایج نشان داد بیشترین میزان فعالیت پراکسیداز و ظرفیت آنتی اکسیدانی بترتیب تحت اثر تیمار گابا و گابا+ کلرید کلسیم بدست آمد. همچنین بیشترین میزان فعالیت آنزیم پلی فنول اکسیداز (PPO) که نقش بسیار مهمی در فرایند سیاه شدگی مغز گردو دارد در تیمار شاهد مشاهده شد. شاخص رنگی L که نشان دهنده میزان روشنی و تیرگی مغز گردو است نشان داد تحت اثر تیمار گابا و کلرید کلسیم بیشترین مقدار را نشان داد و کمترین میزان این شاخص در تیمار شاهد مشاهده شد. نتایج حاصل از آزمایش اول نشان می دهد تیمار گابا بعنوان یک ترکیب ایمن و غیر مضر برای سلامت انسان و محیط زیست می تواند جهت ارتقا و حفظ کیفیت تغذیه ای در محصول گردو درنظر گرفته شود. نتایج آزمایش دوم نشان داد بیش‌ترین ظرفیت آنتی اکسیدانی در تیمار ۲۰ میلی‌مولار و کم‌ترین مقدار آن در تیمار ۵ میلی‌مولار مشاهده‌شد. بر اساس نتایج محلول‌پاشی گلایسین‌بتائین توانسته‌است ظرفیت آنتی‌اکسیدانی مغز گردو را افزایش دهد. افزایش غلظت گلایسین بتائین منجر به افزایش عدد پراکسید و کاهش عدد اسیدی و کاهش فعالیت آنزیم پلی‌فنل‌اکسیداز در مغز گردو شده است که می‌تواند به بهبود کیفیت مغز گردو و همچنین جلوگیری از سیاه شدگی مغز گردو کمک کند. بررسی میزان روشنی مغز گردو نشان داد تیمار ۲۰ میلی مولار گلایسین بتائین بیشترین اثر را در روشنی مغز گردو نشان داد. غلظت بهینه گلایسین بتائین برای افزایش میزان پروتئین مغز گردو در غلظت ۲۰ میلی‌مولار و در زمان‌های اواخر اردیبهشت ماه است. نتایج آزمایش سوم نشان داد که شاخص قهوه‌ای شدن، درصد قهوه‌ای شدن، پروتئین‌های محلول کل و فعالیت آنزیم پراکسیداز در نمونه‌های شاهد بیشتر از تیمارهای انجام شده بود. میزان روشنایی مغز گردو در تیمار سولفات پتاسیم ۲ کیلوگرم در درخت بیشتر بود.
پژوهشگران	محمود کوشش صبا (مجری اول)، سیروان منصوری (مجری دوم)