مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی مشکلات بهره برداری و نگه داری از شبکه آبیاری و زهکشی گاوشان (مطالعه موردی: دشت بیله ور کامیاران)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	ابزار دقیق، سازه های هیدرولیکی، شبکه اصلی آبیاری، شبکه توزیع، کانال
چکیده	احداث سامانه‌های ذخیره و سامانه‌های انتقال منابع آبی مستلزم صرف سرمایه‌گذاری‌های کلان در سطح دنیا می‌باشد. بیش‌تر این سامانه‌ها دارای شبکه‌های آبیاری به‌روز و مدرن هستند که متاسفانه در حال حاضر اصول صحیحی در خصوص مدیریت بهره‌برداری و نگه‌داری از این شبکه-ها به‌کار گرفته نمی‌شود. بهره‌برداری و نگه‌داری که در سال‌های اخیر به نگه‌داری و تعمیرات مطلق شده، به مجموعه‌ای از فعالیت‌های دوره‌ای اطلاق خواهد شد که سامانه قادر به ادامه فعالیت در سطح کارائی باشد. در همین راستا پایش و ارزیابی عملکرد سامانه‌‌های شبکه‌های آبیاری و زه‌کشی از لحاظ نگه‌داری و تعمیرات، از اهمیت ویژه و بسیار زیادی برخوردار است. با توجه به خشک‌سالی‌های چند دهه اخیر و شروع بحران آب، نیاز است عملکرد سامانه شبکه‌های آبیاری و زه‌کشی از لحاظ هیدرولیکی، نگه‌داری و بهره‌برداری مورد ارزیابی و مطالعه قرار گیرند. در این مطالعه سازه‌های کنترل و انتقال جریان شبکه آبیاری و زه‌کشی پایاب سد گاوشان منطقه کامیاران نواحی B1 و B2 از لحاظ هیدرولیکی، بهره‌برداری و نگه‌داری به صورد کمی (اندازه‌گیری میدانی) و کیفی (پرسش‌نامه) در سال 1401- 1402 مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفت. پس از بررسی و بازدیدهای مکرر از شبکه آبیاری و زه‌کشی مورد مطالعه تعدادی کانال و سازه‌های انتقال و کنترل به‌عنوان نمونه جهت انجام بررسی میدانی و همچنین چند مزرعه کشاورزی جهت بررسی کیفی در سطح شبکه انتخاب گردید. همچنین در بررسی و ارزیابی هیدرولیکی میزان دبی عبوری از سازه-های انتخابی تجزیه و تحلیل شد و با استفاده از دبی عبوری و خروجی راندمان عبوری مورد ارزیابی قرار گرفت. راندمان انتقال در این تحقیق 5/84 % گزارش گردید که یکی از دلایل پائین بودن راندمان نسبت به راندمان طراحی، نشت از کانال و اتصالات است. نتایج ارزیابی و بررسی هیدرولیکی سازه‌ها بیان‌گر این است که دقت عمل اندازه‌گیری دبی دریچه‌های کشویی و نیرپیک به ترتیب در حدود 69 % و 6/71 % بود. با توجه به نامشخص بودن متولی نگه‌داری و تعمیرات شبکه آبیاری و زه‌کشی مورد مطالعه، اغلب اکثر بهره‌برداران با اعتبار ناچیز وظیفه نگه‌داری و تعمیرات را به انجام می‌رسانند. لذا پیشنهاد می‌گردد اعتبار لازم جهت نگه‌داری و تعمیرات در اختیار شرکت‌های بهره‌بردار یا خود بهره‌برداران قرار گیرد و موضوع متولی نگه‌داری و بهره برداری از شبکه به‌طور کامل مشخص شود. در زمینه به‌کارگیری نیروهای متخصص، لازم است که کلاس‌های آموزشی بهره‌برداری و نگه‌داری از شبکه هر سال یک‌بار جهت به کار بردن تجهیزات و استفاده درست از این تجهیزات در قالب کارگاه‌های آموزشی توسط کارشناسان بخش آب منطقه-ای و جهاد کشاورزی برگزار و بهره‌برداران را نیز مجاب به شرکت در این کارگاه‌ها کنند. استفاده از لوله به جای کانال یا بتنی کردن کل کانال‌های خاکی مسیر انتقال نیز یکی دیگر از پیشنهادات است که با تفکیک نمودن شبکه به چند ناحیه استفاده از لوله‌ها امکان پذیر است. جهت بررسی و ارزیابی شبکه و به‌کارگیری مناسب نیز با گفتگو با کارشناسان، مهندسین مشاور و تکنسین‌های شاغل در شبکه بخصوص میراب‌ها، مسائل و مشکلات هیدرولیکی و بهره‌برداری شبکه آبیاری و زه‌کشی مورد مطالعه و همچنین موضوعات اجتماعی سازه‌ها مورد ارزیابی قرار گرفت و با بررسی عملیات نگه‌داری و تعمیرات توصیه شده انجام شده، علت مشکلات بررسی گردید.
پژوهشگران	سامان نیک مهر (استاد مشاور)، عیسی معروف پور (استاد راهنما)، هیرش قدرشناس (دانشجو)