مشخصات پژوهش

عنوان	برآورد اندازه جمعیت سمندر سِمِنُف (Salamandra infraimmaculata semenovi Nesterov, 1916) و بررسی ویژگی های خُرد زیستگاه آن در محدوده شهرستان سروآباد، استان کردستان
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	انداره جمعیت، دوریختی جنسی، زیرگونه سمندر سِمِنُف، سروآباد، نیازهای زیستگاهی
چکیده	دوزیستان ساکن مناطق کوهستانی به‌ویژه سمندرها نقش مهمی در اکوسیستم ازجمله به‌عنوان شکارگر در زیستگاه خود ایفا می‌کنند، این در حالی است که اطلاعات ما در خصوص برآورد جمعیت و نیازهای زیستگاهی سمندرهای ساکن در زیستگاه های کوهستانی، به‌ویژه زیرگونه سمندر سِمِنُف در کشور اندک است. بنابراین هدف از این مطالعه برآورد جمعیت سمندر سِمِنُف Salamandra infraimmaculata semenovi Nesterov, 1916 در محدوده شهرستان سروآباد و بررسی ویژگی های خرد زیستگاه این گونه در نظر گرفته ‌شد. به این منظور تعداد شش بازدیـد میدانی شامل یک پایش اولیه و پنج پایش شبانه جمعیت طی بازه زمانی 15 اردیبهشت الی 15 خرداد سال 1402 انجام گرفت. برای برآورد جمعیت از روش جولی-سبر استفاده شد. در مجموع تعداد 310 فرد صید، علامت‌گذاری و رها‌سازی شدند. در کل 17 درصد از جمعیت صیدشده مجدداً در واحدهای تلاش بعدی (4 واحد تلاش) صید مجدد شدند. ویژگی های ریخت شناسی سمندر سِمِنُف (وزن، طول سر، عرض سر، طول پوزه تا مخرج، طول دم و طول کل بدن) به ترتیب با استفاده ترازوی دیجیتال با دقت 001/0 گرم و کولیس با دقت 01/0 میلی‌ متر اندازه گیری شدند. از دستگاه دماسنج لیزری جهت تعیین دمـای بـدن افراد سمندر سِمِنُف و دمـای خـرد زیستگاه استفاده شد. از اسکارپل (قیچی کوچک) و پد الکلی جهت نشانه گذاری افراد استفاده گردید. ویژگی های خُرد زیستگاه شامل: ارتفاع (با استفاده از دستگاه موقعیت یاب جهانی)، درصد شیب (به وسیله مدل رقومی ارتفاع) و فاصله از منبع آبی (به کمک متر نواری) و هم چنین مدل رقومی ارتفاع، پوشش گیاهی با استفاده تصاویر ماهواره ای لندست، بافت خاک به روش هیدرومتری اندازه گیری شدند. هم‌چنین اطلاعات مربوط به محل پناه، عوامل تهدید، گونه های جانوری هم بوم و پوشش گیاهی غالب محدوده مطالعاتی نیز در فرم های استاندارد ثبت گردید. به‌منظور برآورد جمعیت زیرگونه سمندر سِمِنُف از نرم افزار Ecological Methodology نسخه 2/7 استفاده شد. بررسی داده‌ های مربوط به محدوده موردمطالعه زیستگاه هزارخانی (ویژگی های ریخت شناسی و خُرد زیستگاه) با استفاده از نرم‌ افزارSPSS نسخه 22 انجام شد. بر اساس نتایج حاصل از روش جولی-سبر در نرم افزارEcological Methodology، اندازه جمعیت زیرگونه با احتمال 95 درصد، 26/1327 فرد در عرصه‌ای به مساحت 11/16747 مترمربع برآورد شد. هم چنین تراکم زیرگونه 07/0 فرد در مترمربع به دست آمد. نتایج بخش ویژگی های ریخت شناسی نشان داد که ماده ها دارای جثه ای بزرگ تر و وزنی بیش تر نسبت به نرها هستند. بر اساس مشاهدات میدانی، زیرگونه سمندر سِمِنُف زیر برگ های پوسیده کف جنگل و در میان صخره ها، حاشیه منابع آبی راکد، نسبتاً جاری و غنی از اکسیژن را به عنوان محل پناه و استراحت انتخاب می کند. ازجمله مهم‌ترین عوامل تهدیدی که در زیستگاه هزارخانی مشاهده شد، مسدود نمودن و هدایت آب آبراهه ها برای کشاورزی و باغداری و لوله گذاری چشمه‌ها بود. زیرگونه سمندر سِمِنُف را می توان نمادی برای بیان کیفیت و تمیزی نهرها و جویبارهای طبیعی کوهستانی دانست. نتایج پژوهش حاضر می تواند به‌عنوان داده پایه جهت تهیه برنامه حفاظتی و تصمیم گیری های مدیریتی برای سمندر سِمِنُف و زیستگاه آن مورد استفاده قرار گیرد.
پژوهشگران	باربد صفایی مهرو (استاد مشاور)، شهرام کبودوندپور (استاد مشاور)، هانیه غفاری (استاد راهنما)، اشکان رضایی (دانشجو)