|
عنوان
|
تحلیل بازنمایی مخاطرات طبیعی در کتاب‌های درسی دوره راهنمایی و دبیرستان
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
|
|
کلیدواژه‌ها
|
آنتروپی شانون، تحلیل محتوی، کتاب‌های درسی، مخاطرات طبیعی
|
|
چکیده
|
مخاﻃﺮات ﻃﺒﯿﻌﯽ ﭘﺪﯾﺪه‌ای ﺗﮑﺮارﭘﺬﯾﺮ هستند که غالباً ﺑﺎ آﺳﯿﺐﻫﺎی ﺳﺨﺖ ﻣﺎدی و ﻣﻌﻨﻮی همراه‌اند، به همین دلیل به‌عنوان یک مسئله در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻠﻤﯽ پذیرفته‌شده‌اند. در ﻧﻈﺎم آﻣﻮزﺷﯽ ﻓﻌﻠﯽ ﮐﺸﻮر ایران نیز این مسئله در کتاب‌های درﺳﯽ به‌عنوان مهم‌ترین اﺑﺰار آﻣﻮزش گنجانده‌شده است، لذا ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﺤﺘﻮای کتاب‌های درﺳﯽ جهت مشخص نمودن نحوه پرداختن به این مسائل اﻣﺮی ﺿﺮوری ﺗﻠﻘﯽ می‌شود. برای این منظور از روش تحلیل محتوای اسنادی استفاده گردید. نتایج بررسی تصاویر و محتوای کتاب‌های سه پایه دوره راهنمایی نشان داد که از کل مطالب دروس مطالعات اجتماعی، 4/6 درصد پاراگراف‌ها به موضوع مخاطرات طبیعی اختصاص داده‌شده است. در کتاب‌های درسی جغرافیای پایه اول و دوم متوسطه درمجموع 1/7 درصد پاراگراف‌ها به این موضوع اشاره دارد و درصد ارائه این مطالب نسبت به‌کل محتوای آن‌ها معنی‌دار نیست. همچنین، 33 درصد از کتاب جغرافیای سال سوم دبیرستان با موضوع مخاطرات طبیعی مرتبط است که از کل مطالب ارائه‌شده به شکل متن در آن به ترتیب حدود 26 درصد زمین‌لرزه، 3 درصد آتش‌فشان، 40 درصد سیل، 14 درصد خشک‌سالی، 13 درصد زمین‌لغزش و در کل 4 درصد آن به (تگرگ، سونامی و فرونشست)، اختصاص دارد. درمجموع 41/17 درصد از کل کتاب‌های جغرافیا به موضوع مخاطرات مرتبط است. در درس «انسان و محیط‌زیست»، تعداد مباحثی که در خصوص مخاطرات طبیعی آورده شده است حدود 2/21 درصد است که نسبت به‌کل مطالب بسیار ناچیز است. دیگر یافته‌های این مطالعه نشان داده است که در بین انواع مخاطرات هرچند زمین‌لرزه، اولین مخاطره‌ای است که بیشترین آسیب‌پذیری را در چند دهه گذشته به ایران تحمیل نموده، اما رده چهارم اهمیت را در تحلیل محتوای کتاب‌های درسی به خود اختصاص داده است. قابل‌ذکر است آتش‌فشان که در رتبه دوم قرارگرفته است، هیچ محتوایی از آسیب‌پذیری ناشی از آن در ایران گزارش نشده است؛ که این مهم، نشان از ناهماهنگی بین محتویات دروس ارائه‌شده و سطح آسیب‌پذیری قابل پیش‌بینی ضمنی جامعه دارد.
|
|
پژوهشگران
|
مرسل صحرایی (نفر دوم)، هادی نیری (نفر اول)
|