مشخصات پژوهش

عنوان	اثر غلظت های مختلف سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید بر رشد، عملکرد و کیفیت دانه گیاه بالنگو ی شهری (Lallemantia iberica) تحت تنش کم آبی
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	اپی براسینولید، بالنگو، تنش خشکی، تنظیم کننده رشد، قطع آبیاری، متابولیت
چکیده	تنش خشکی یکی از مهم ترین تنش های غیرزیستی است که اثرات منفی قابل توجهی بر رشد و عملکرد گیاهان دارد. کاربرد تنظیم کننده های رشد مانند سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید می تواند در افزایش مقاومت گیاهان به تنش های زیستی و غیرزیستی مؤثر باشد. بالنگوی شهری (Lallemantia iberica) یکی از گیاهان دارویی- روغنی ارزشمند از خانواده Lamiaceae است. بنابراین، با در نظر گرفتن مشکلات کم آبی کشور و استفاده گسترده از بالنگوی شهری در صنایع مختلف، این تحقیق به منظور بررسی اثر سالیسیلیک اسید و براسینواستروئید بر پاسخ های فیزیولوژیکی، اجزای عملکرد و عملکرد دانه و کیفیت دانه بالنگوی شهری تحت شرایط کمبود آب به اجرا درآمد. در این تحقیق، دو آزمایش مزرعه ای مجزا به-صورت کرت های خرد شده بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال های 1396 و 1397 در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان اجرا گردید. در هر دو آزمایش، کم آبیاری به عنوان عامل اول در سه سطح شامل آبیاری معمولی یا شاهد، قطع آبیاری از آغاز گلدهی تا پایان رسیدگی و قطع آبیاری از آغاز شاخه دهی یعنی ظهور ششمین جفت برگ ساقه اصلی تا پایان رسیدگی در نظر گرفته شد. عامل دوم در آزمایش اول، محلول پاشی سالیسیلیک اسید با غلظت های 1 ،2 و 3 میلی مولار و شاهد (محلول-پاشی با آب مقطر) و در آزمایش دوم، محلول پاشی با براسینواستروئید با غلظت های 5/0، 1 و 5/1 میکرومولار و شاهد (محلول پاشی با آب مقطر) بودند. تیمارهای آبیاری و محلول پاشی به ترتیب در کرت های اصلی و فرعی قرار گرفتند. در آزمایش اول، قطع آبیاری از مرحله شاخه دهی و گل دهی موجب افت محتوای نسبی آب برگ، شاخص پایداری غشاء، غلظت رنگدانه های فتوسنتزی، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، سرعت تعرق و غلظت پروتئین های محلول برگ و افزایش محتوای پراکسیدهیدروژن، مالون دی آلدئید، تجمع پرولین و قندهای محلول، فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان کاتالاز، آسکوربات پراکسیداز، پراکسیداز، سوپراکسید دیسموتاز و پلی فنل اکسیداز شد. محلول پاشی سالیسیلیک اسید سبب بهبود مقادیر صفات ذکر شده گردید. نتایج تجزیه مرکب داده های دوسال نشان داد که قطع آبیاری از مراحل شاخه دهی و گل دهی موجب کاهش معنی دار اغلب صفات رشدی بالنگوی شهری مانند ارتفاع گیاه، طول ریشه، تعداد شاخه جانبی، طول گل آذین، تعداد چرخه گل، تعداد کپسول و دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی و شاخص برداشت شد. کاربرد سالیسیلیک اسید موجب بهبود تعداد چرخه گل، وزن هزار دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت گردید. قطع آبیاری از مراحل شاخه دهی و گل دهی به بعد سبب افت معنی دار درصد و عملکرد پروتئین و عملکرد موسیلاژ دانه در هر دو سال و درصد روغن در سال دوم شد درحالی که تنش کم آبیاری موجب افزایش درصد موسیلاژ، در هر دو سال و درصد روغن دانه در سال اول شد. کاربرد سالیسیلیک اسید به ویژه با غلظت 2 میلی مولار اثر مثبتی بر افزایش درصد روغن دانه داشت. همچنین، قطع آبیاری از مراحل شاخه دهی و گلدهی نسبت به شرایط آبیاری کامل به طور معنی داری سبب کاهش مقادیر اسیدهای چرب غیراشباع و افزایش اسیدهای چرب اشباع روغن دانه شد. کاربرد سالیسیلیک اسید در شرایط محدودیت آبیاری به ویژه با غلظت 2 میلی مولار موجب افزایش اسیدهای چرب غیراشباع اولئیک و لینولئیک و کاهش اسیدهای چرب اشباع استئاریک و پالمیتیک شد. در آزمایش دوم، کم آبیاری سبب افت محتوای نسبی آب برگ، پایداری غشاء، غلظت کلروفیل های a،b ، کل و کاروتنوئید، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، سرعت تعرق و محتوای پروتئین های محلول برگ و افزایش تجمع پراکسید هیدروژن، مالون دی آلدئید، غلظت پرولین و قندهای محلول و فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان گردید. کاربرد براسینواستروئید موجب افزایش محتوای کلروفیل کل برگ، سرعت فتوسنتز، هدایت روزنه ای، سرعت تعرق، فعالیت آنزیم های آنتی-اکسیدان، تجمع پرولین و قندهای محلول و نیز افت محتوای پراکسید هیدروژن گردید. نتایج آزمایش حاکی از آن بود که کم آبیاری تعداد چرخه گل در بوته، تعداد کپسول در هر چرخه گل، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در هر چرخه گل، تعداد دانه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیکی و دانه و شاخص برداشت گیاه را کاهش داد. محلول پاشی با براسینواستروئید اثر معنی داری بر این صفات نداشت. تحت تیمارهای قطع آبیاری در مراحل گل دهی و شاخه-دهی، درصد و عملکرد روغن و پروتئین و عملکرد موسیلاژ دانه کاهش یافت، اما درصد موسیلاژ به طور معنی داری افزایش پیدا کرد. کاربرد براسینواستروئید موجب بهبود درصد روغن و افت درصد پروتئین دانه شد. تیمار قطع آبیاری در مراحل گلدهی و نیز شاخه دهی به کاهش درصد اسیدهای چرب اولئیک، لینولئیک، لینولنیک و نیز مجموع اسیدهای چرب
پژوهشگران	پرویز مرادی (استاد مشاور)، یوسف سهرابی (استاد راهنما)، سعید ناصروفائی (دانشجو)