مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی روند تغییرات سطح پوشش برف در حوضه سفیدرود با استفاده از سنجش از دور
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	گسترده برفی، سنجنده مادیس، آزمون من-کندال اصلاح شده، حوضه سفیدرود
چکیده	برف­خوان­ها یکی از مهم­ترین منابع تأمین آب در ایران به­شمار می­روند. نوشتار پیش رو بر آن است که تغییرات گستره پوشش برف را در حوضه سفیدرود و زیرحوضه­های آن واکاوی کند. برای دستیابی به این هدف از تصاویر سنجنده مادیس محصول MOD10cm در یک بازه زمانی نوزده ساله (2000-2019) بهره گرفته شد. پس از تجزیه و تحلیل تصاویر در محیط نرم­افزار انوی، سطح برف در هر تصویر محاسبه و بر پایۀ آن، مقادیر ماهانه برای تمام دوره آماری استخراج و به محیط نرم­افزار آرک جی.آی.اِس. منتقل شد. برای بررسی روند تغییرات سالانه و فصلی از آزمون من-کندال اصلاح­شده و برای برآورد نرخ تغییرات از تخمین­گر شیب سن استفاده شد. بر پایه یافته ها می­توان دریافت که زمان شروع و پایان برف در حوضه سفیدرود و زیرحوضه­های آن دست خوش تغییرات بسیار جزئی بوده است. گستره برف­پوش حوضه از ماه اکتبر آغاز و پس از افزایش به­طرف دورۀ سرد سال، در ماه آوریل به کمترین حدّ خود می­رسد. ماه بیشینۀ پوشش برف در تمام زیرحوضه­ها ژانویه است. طی بازه زمانی مورد واکاوی، گستره برف در سال آبی 2007-2006 بیشینه و در سال 2010-2009 کمینه بوده است. یافته های حاصل از برازش آزمون ناپارامتریک من-کندال اصلا­­ح­شده روی سری­های زمانی سالانۀ گستره برفی حوضه بیانگر روند کاهشی و البتّه غیر معنی­دار در بخش اعظم سطح حوضه است، ولی گاه روندهای افزایشی ملایم نیز دیده می­شود. به­لحاظ پراکنش مکانی، در مناطق مرکزی و شرقی حوضه روند کاهشی معنی­دار گستره برفی دیده می­شود و نرخ کاهش سالانه آن در برخی مناطق یادشده 77/17% به­ازای هر دهه است. روندهای فصلی نیز کاهشی است. بیشترین نرخ کاهش مربوط به فصل زمستان است که در برخی مناطق به حدود 33% به­ازای هر دهه نیز می­رسد. برف­خوان­ها یکی از مهم­ترین منابع تأمین آب در ایران به­شمار می­روند. نوشتار پیش رو بر آن است که تغییرات گستره پوشش برف را در حوضه سفیدرود و زیرحوضه­های آن واکاوی کند. برای دستیابی به این هدف از تصاویر سنجنده مادیس محصول MOD10cm در یک بازه زمانی نوزده ساله (2000-2019) بهره گرفته شد. پس از تجزیه و تحلیل تصاویر در محیط نرم­افزار انوی، سطح برف در هر تصویر محاسبه و بر پایۀ آن، مقادیر ماهانه برای تمام دوره آماری استخراج و به محیط نرم­افزار آرک جی.آی.اِس. منتقل شد. برای بررسی روند تغییرات سالانه و فصلی از آزمون من-کندال اصلاح­شده و برای برآورد نرخ تغییرات از تخمین­گر شیب سن استفاده شد. بر پایه یافته ها می­توان دریافت که زمان شروع و پایان برف در حوضه سفیدرود و زیرحوضه­های آن دست خوش تغییرات بسیار جزئی بوده است. گستره برف­پوش حوضه از ماه اکتبر آغاز و پس از افزایش به­طرف دورۀ سرد سال، در ماه آوریل به کمترین حدّ خود می­رسد. ماه بیشینۀ پوشش برف در تمام زیرحوضه­ها ژانویه است. طی بازه زمانی مورد واکاوی، گستره برف در سال آبی 2007-2006 بیشینه و در سال 2010-2009 کمینه بوده است. یافته های حاصل از برازش آزمون ناپارامتریک من-کندال اصلا­­ح­شده روی سری­های زمانی سالانۀ گستره برفی حوضه بیانگر روند کاهشی و البتّه غیر معنی­دار در بخش اعظم سطح حوضه است، ولی گاه روندهای افزایشی ملایم نیز دیده می­شود. به­لحاظ پراکنش مکانی، در مناطق مرکزی و شرقی حوضه روند کاهشی معنی­دار گستره برفی دیده می­شود و نرخ کاهش سالانه آن در برخی مناطق یادشده 77/17% به­ازای هر دهه است. روندهای فصلی نیز کاهشی است. بیشترین نرخ کاهش مربوط به فصل زمستان است که در برخی مناطق به حدود 33% به­ازای هر دهه نیز می­رسد.
پژوهشگران	هیمن شهابی (نفر چهارم)، محمد دارند (نفر سوم)، فیروز مجرد (نفر دوم)، هیرش انتظامی (نفر اول)