مشخصات پژوهش

عنوان	وجاهت هنری تشبیهات هجوآمیز مجیرالدین بیلقانی (پژوهشی در سبک شناسی بلاغی هجو)
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	مجیرالدین بیلقانی، قرن ششم،هجو، بلاغت تشبیه.
چکیده	زمـینه و هـدف: یکی از جلوه های ادب غنایی در اشعار مجیرالدیین بیلقانی هجویات اوست که در کنار هجویات استادش، خاقانی، از نظر مغفول مانده و چنانکه باید به آن پرداخته نشده است. ازاین رو پژوهش حاضر می کوشد ضمن حذف مضامین متناقض با مسائل اخلاقی، به معرفی هجو و ذکر دلایل مختلف وجود آن در دیوان مجیرالدّین بیلقانی پرداخته و شگرد هنری و بلاغی او را در این زمینه بررسی نماید. روش مطالعه: روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی است و داده ها با استفاده از منابع کتابخانه ای جمع آوری شده است. محدوده و جامعه موردمطالعه، ابیات هجوآمیز دیوان مجیرالدین بیلقانی است که با تصحیح و تعلیق محمد آبادی توسط انتشارات مؤسسه تاریخ و فرهنگ ایران منتشر شده است. یافته ها: بررسی ها نشان می دهد زبان مجیر در هجویات، زبانی عفیف و غالباً به دور از پرده دریهای مرسوم با الفاظ تابو است. هجویات او بیشتر متوجه رقیبان شعری و حاسدان است و در این میان، تشبیه مهمترین عنصر خیال آفرین و شاعرانه مجیر محسوب می شود. ذهن تصویرساز مجیر برای هجو دیگران، به آوردن یک تصویر اکتفا نکرده و تشبیهات او آمیخته به تصاویر دیگر و دربردارندۀ تناسبهای لفظی و معنوی گوناگون است. این آمیختگی بر ارزش ادبی هجویات وی افزوده و جنبه تخیّلی آن را تقویت کرده است. همچنین، این امر از زشتی و کراهیّتی که مختص سخن هجوگونه است، کاسته و بر ویژگی بلاغی سخن افزوده است. مجیر با تمثیلها و اسلوبم عادله هایی که بر پایه منطق عقلی و هنری ساخته، کوشیده است با بیانی مستدل، ضمن برکشیدن مقام خود، دیگران را در جایگاهی فروتر نشاند. نتیجه گیری: مجیر در تشبیهات هجوآمیز خود بین عناصر به ظاهر بی ارتباط و دور از هم، پیوندی شاعرانه برقرار نموده و ذهن مخاطب را برای کشف ارتباط دو سوی تشبیه، به تکاپو انداخته است. از نظر معنایی نیز هجویات او بازنمود اوضاع اجتماعی می ردم و اخلاق حاکم بر جامعه است. بنابراین هجویات مجیرالدین بیلقانی علاوه بر وجاهت هنری، از نظر معنایی درخور توجه است.
پژوهشگران	سید احمد پارسا (نفر دوم)، محمد سعیدی مقدم (نفر اول)