مشخصات پژوهش

عنوان	بازتاب ادبیات پایداری در تشبیهات شاعران شاخص دهۀ 60
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	دهۀ شصت، جنگ، ادبیات پایداری، تشبیه، تشبیه ناهمساز
چکیده	دهۀ شصت یکی از دوره های مهم و سرنوشت ساز در تاریخ معاصر ایران به شمارمی رود. یک سال پیش از آغاز این دهه، ایران درگیر جنگی ناخواسته و تمام عیار با کشور همسایه شد. پدیدۀ جنگ زندگی مردم ایران را در همۀ شئون تحت تأثیر قرار داد و ساختار و بافت های فرهنگی بسیاری را دگرگون کرد و ارزش های فرهنگی جدیدی را پدید آورد. ادبیات نیز همان-گونه که ویژگی ذاتی آن است، به پیروی از جامعه، از این پدیده متأثر شد. دگرگونی عمیق و جریان سازی در حوزۀ فرهنگ و ادبیات پدید آمد. ویژگی های اندیشگانی، زبانی و ادبی شعر پس از انقلاب نیز همگام با جنگ، سمت و سوی تازه ای به خود گرفت. عنصر بلاغی تشبیه نیز که یکی از عناصر مهم بیانی به شمارمی رود، از این اتفاقات برکنار نماند و در حد ظرفیت های تصویری و زبانی خود، مؤلفه های ادب پایداری را در خود بازتاب داد. پژوهش حاضر، با توجه به اهمیت دهۀ شصت در تاریخ معاصر ایران، به بررسی شعر این دوره می پردازد و در کنار بررسی و تحلیل جریان شعر پایداری، شناساندن مؤلفه های ادب پایداری از راه بررسی تشبیهات این دوره، بررسی بازتاب جهان بینی شاعران دهۀ شصت در مورد جنگ در تشبیهات آنان، بررسی دلایل افزایش یا کاهش بسامد تشبیهات مربوط با جنگ شاعران این دوره، مقایسۀ دیدگاه های شاعران جریان شعر پایداری با یکدیگر و بررسی نوآوری های شاعران این جریان شعری در ساختمان تشبیه، از اهداف این پژوهش است. روش تحقیق در پژوهش حاضر، روش توصیفی - تحلیلی است و داده ها به شیوۀ کتابخانه ای و سندکاوی گردآوری شده و نتایج با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا، تجزیه و تحلیل شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که جنگ در ابعاد مختلف زندگی، تفکر و شعر شاعران جریان شعر پایداری دهۀ شصت تأثیرات عمیق و ماندگاری گذاشته است و تشبیهات این شاعران ، بازتاب دهندۀ طیف وسیعی از مؤلفه های ادبیات پایداری در خود هستند. شاعران جریان شعر پایداری دهۀ شصت، با وجود تنگناهای دشوار شرایط جنگ و محدودیت های خاص این پدیده، از نوآوری های زبانی، تصویری و اندیشگانی در شعر غافل نبوده اند. در حوزۀ مورد بحث ما نیز، با توجه به مدت زمان محدود جنگ که آغاز و پایان آن در کمتر از ده سال اتفاق می افتد و ناگفته پیداست؛ این زمان محدود نمی تواند بستر مناسبی برای ایجاد تغییر یا پیدایش نوآوری گسترده در سطوح مختلف شعر و تصویر باشد، در زمینۀ تشبیه، نوآوری هایی انجام شده است. یکی از نوآوری های شاعران این دوره، استفاده از نوعی تشبیه کمتر شناخته شده با عنوان «تشبیه ناهمساز» است. تشبیه ناهمساز، از آمیزش دو تصویر تشبیه و پارادوکس از دو حوزۀ بیان و بدیع پدید می آید و به دلیل هنجارگریزی همراه با بسامد برجسته و معنادار، به یک ویژگی سبکی قابل تشخیص در شعر شاعران جریان پایداری تبدیل شده است.
پژوهشگران	سید احمد پارسا (استاد راهنما)، بهنام بسطامی (دانشجو)