مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی تشریفات در حماسه های طبیعی (شاهنامه فردوسی، فرامرز نامه برزو نامه)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	شاهنامه فردوسی، فرامرز نامه، برزو نامه، تشریفات، حماسه های طبیعی
چکیده	سیر تشریفات را در سه اثر از حماسه های طبیعی شاهنامه فردوسی، برزونامه از شمس الدین محمد کوسج و بهمن نامۀ از ایرانشاه بن ابی خیر تحلیل نموده ایم. در این پژوهش با تکیه به روش توصیفی تحلیلی بر این فرضیه تأکید نموده است که برزو نامه و بهمن-نامه زبر متن شاهنامه هستند و شاهنامه زیرمتن موثر این حماسه هاست، ولی آنان منابع دیگری نیز در اختیار داشته اند که اثر خود را با توجه به محتوای آن منابع و با قالب ساختاری شاهنامه تطبیق داده و خلق نموده اند. تشریفات در بخش اسطوره ای شاهنامه متناسب با الگوی اصلی تدوین کتاب، تشریفات را به چهار دوره تفکیک کرده ایم. در دورۀ اول حماسه ها یعنی از گیومرث تا فریدون، تشریفات بسیار ناچیز است؛ بر تخت نشستن با تشریفات فراوان همراه نیست. نبرد ها توصیف نشده است. عبادت ها نیز فقط در حد رو به درگاه خدا کردن و شکر به جای آوردن است. نبرد ها بین دیو و انسان است و سروش بر شاهان ظاهر می گردد. در دوره دوم؛ از ایرج تا کیخسرو، دشمنی ها بین انسان ها رخ می دهد. عبادات طولانی می شود. جنگ ها طولانی تر و نبرد ها توصیف می-گردد. خواب و خوابگزاری رونق بیشتری پیدا می کند ولی نقش مردم کمرنگ است. در دورۀ سوم از لهراسب تا بهمن، پادشاهان و شاهزادگان بر سر قدرت مخاصمه می کنند. بین پهلوانان و شاهان فاصله می افتد. پهلوانان را خارج از دین می دانند و با ظهور زرتشت و آتشکده ها و زند و اوستا تشریفات عبادات بسیار گسترده تر می شود. عبادات ظاهری می گردد و شاهان تا از پای نیفتاده اند بر اریکۀ قدرت می نشینند. طالع بینی و خوابگزاری به اوج می رسد. در دوره چهارم از بهمن تا اسکندر، اسطوره ها کم رنگ می گردند. حماسه در خدمت تاریخ قرار می گیرد و پادشاهان تاریخی حماسه ساز می شوند. پهلوانان اسطوره ای رنگ می بازند. خواب و خوابگزاری، طالع بینی و عبادت به حداقل می رسد. ایرانشاه در بهمن نامه سعی کرده است اثر خود را به شاهنامه نزدیک تر کند. از نظر تشریفات برزونامه در نبرد و رزم (46)درصد از شاهنامه تأثیر پذیرفته است ولی در چگونگی برتخت نشستن پادشاهان، خواب و خواب گزاری و مجازات گناهکاران به صفر می رسد و در کل میانگین تأثیرپذیری برزونامه از شاهنامه، حدود (15)درصد است. ولی بهمن نامه در تشریفات مجازات گناهکاران با (70) درصد قرابت و در تشریفات جنگ و نبرد با (56)درصد بالاترین سطح را در تاثیرپذیری از شاهنامه دارد و تأثیرپذیری کلی او از اثر فردوسی حدود (35)درصد است.
پژوهشگران	فرزین وصالی منزه (دانشجو)، تیمور مالمیر (استاد راهنما)