مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل نفوذ سرمایه داری آکادمیک در نظام آموزش عالی ایران
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	پدیده، سرمایه داری آکادمیک، آموزش عالی، نفوذ و تحلیل، بازارگرایی، بازاریابی
چکیده	هدف پژوهش حاضر، تحلیل نفوذ سرمایه داری آکادمیک در نظام آموزش عالی کشور بود. این پژوهش با رویکرد تلفیقی چندمطالعه ای انجام شد. در مطالعه اول؛ از طرح ترکیبی اکتشافی متوالی از نوع ابزارسازی استفاده شد؛ که در بخش کیفی از روش تحلیل محتوای کیفی با رویکرد استقرایی و پدیدارشناسی تفسیری و در بخش کمی از روش توصیفی پیمایشی استفاده گردید. در بخش کیفی منابع گردآوری داده ها شامل تمامی اسناد، مدارک و پژوهش های لاتین مرتبط با سرمایه داری آکادمیک در دسترس، اسناد بالادستی کشور ایران و 13 نفر مشارکت کننده از اعضای هیئت علمی بود که با رویکرد نمونه گیری هدفمند و تکنیک گلوله برفی و معیار اشباع نظری برای تعیین کفایت نمونه انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمّی شامل 90 نفر از صاحب نظران برجسته و کلیدی در عرصه ی آموزش عالی که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب گردیدند. برای اعتباریابی داده های بخش کیفی از روش همسوسازی داده و برای روایی و پایایی ابزار در بخش کمی از نظرات کارشناسانه و اصلاحی صاحب نظران و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد. روش تجزیه وتحلیل داده ها در بخش کیفی، تحلیل مضمون و در بخش کمّی، آمارهای توصیفی و روش های استنباطی (تی تک نمونه ای، تی همبسته و آزمون رتبه ای فریدمن) با استفاده از نرم افزار SPSS (نسخه 25) بود. نتایج بخش کیفی پژوهش شامل 155 مضمون پایه، 16 مضمون سازمان دهنده (شکل گیری و تغییر پایه های سیاسی؛ طراحی و بازطراحی سازمانی سیستم آموزش عالی؛ جهانی سازی اقتصاد دانش؛ خصوصی سازی؛ تغییر در سیاست ها و الگوهای تأمین منابع مالی دانشگاه ها؛ سیاست های رقابتی؛ توریسم آکادمیک ؛ تجاری سازی؛ بین المللی سازی آموزش عالی؛ کمی سازی؛ آموزش از راه دور؛ فعالیت های اعضای هیئت علمی به عنوان بازیگران بازار؛ مدیریت دولتی نوین؛ کالایی سازی (برندسازی)؛ شفافیت و پاسخگویی و مشتری مداری ) بود که در دستیابی به مضمون فراگیر چارچوب سرمایه داری آکادمیک، مورد توجه قرار گرفتند. نتایج در بخش کمّی پژوهش نشان داد که: 1- در شرایط حاضر ابعاد ذکر شده پدیده سرمایه داری آکادمیک در دانشگاه های کشور و در روند سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها برای نظام آموزش عالی نفوذ و تاثیر داشته است. 2- در همه ابعاد، بین عملکرد دانشگاه ها در شرایط فعلی و آنچه مورد انتظار است - به جز در بعد شکل گیری و تغییر پایه های سیاسی - شکاف وجود دارد. 3- در شرایط کنونی ابعاد زیر به ترتیب بیشترین نفوذ و تأثیرگذاری را در نظام آموزش عالی داشته اند: شکل گیری و تغییر پایه های سیاسی؛ خصوصی سازی؛ طراحی و بازطراحی سازمانی سیستم آموزش عالی؛ تغییر در سیاست ها و الگوی تأمین مالی دانشگاه ها؛ سیاست های رقابتی؛ جهانی سازی اقتصاد دانش؛ تجاری سازی؛ توریسم آکادمیک؛ بین المللی سازی آموزش عالی؛ کمی سازی؛ مدیریت دولتی نوین؛ فعالیت های اعضای هیات علمی به عنوان بازیگران بازار؛ آموزش از راه دور؛ مشتری مداری؛ کالایی-سازی و شفافیت و پاسخگویی است که بالاترین میانگین به بعد شکل گیری و تغییر پایه های سیاسی و کمترین میانگین به بعد شفافیت و پاسخگویی تعلق دارد. همچنین نتایج نشان داد که در شرایط مطلوب ابعادی که بیشتر مورد توجه صاحب نظران و متخصصان برای نظام آموزش عالی کشور است به ترتیب عبارتند از؛ فعالیت های اعضای هیات علمی به عنوان بازیگران بازار؛ بین المللی-سازی آموزش عالی؛ جهانی سازی اقتصاد دانش؛ مدیریت دولتی نوین؛ تجاری سازی؛ تغییر در سیاست ها و الگوی تأمین مالی دانشگاه ها؛ کمی سازی؛ طراحی و بازطراحی سازمانی سیستم آموزش عالی؛ شکل گیری و تغییر پایه های سیاسی؛ کالایی سازی؛ خصوصی سازی؛ سیاست های رقابتی؛ مشتری مداری؛ آموزش از راه دور؛ توریسم آکادمیک؛ و شفافیت و پاسخگویی که بالاترین میانگین به اعضای هیئت علمی و فعالیت های آنان و کمترین میانگین به بعد شفافیت و پاسخگویی تعلق دارد؛ در مطالعه دوم با هدف آسیب شناسی رویکرد سرمایه داری آکادمیک در نظام آموزش عالی از روش کیفی مطالعه ی موردی چندگانه استفاده شد. مشارکت کنندگان پژوهش همان 13 نفر از اعضای هیئت علمی در مطالعه اول بودند که مجددا به آن ها مراجعه شد. روش گردآوری داده ها مصاحبه عمیق نیمه ساختمند و اسناد و مدارک مختلف بود. روش تجزیه وتحلیل داده ها، تحلیل مضمون و اعتباریابی داده ها با روش همسوسازی و اعضای مشارکت کننده بود. نتایج این بخش پژوهش شامل 127 مضمون پایه، 25 مضمون سازمان دهنده سطح اول و 4 مضمون سازمان دهنده سطح دوم (عوامل پیشران، عوامل بازدارنده، چالش ها و دستاوردها/ فرصت ها) شکل گرفت که در نهایت همه این مضامین سازمان دهنده نیز تحت محور مضمون فراگیر آسیب شناسی نظام آموزش عالی از منظر رویکرد سرمایه داری آکادمیک قرار گرفته و طبقه بندی شدند.
پژوهشگران	مریم شفیعی (استاد مشاور)، نعمت اله عزیزی (استاد راهنما)، گل افروز رمضانی (دانشجو)