|
عنوان
|
نقش محصولات جنگلی در معیشت جوامع محلی زاگرس شمالی (مطالعه موردی: استان های کردستان و آذربایجان غربی)
|
|
نوع پژوهش
|
مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
|
|
کلیدواژه‌ها
|
محصولات جنگلی، معیشت روستایی، درآمد-هزینه، زاگرس شمالی
|
|
چکیده
|
ﺑﻬﺮهﺑﺮداری از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﮕﻠﯽ به عنوان ﯾﮑﯽ از ﻣﺆﻟﻔﻪﻫﺎی ﻣﻬﻢ در ﮐﺴﺐ درآﻣﺪ و ﮐﺎﻫﺶ ﻓﻘﺮ ﺟﻮاﻣﻊ ﻣﺤﻠﯽ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد. ﺟﻨﮕﻞﻫﺎی زاﮔﺮس ﺑﻪﻋﻨﻮان وﺳﯿﻊﺗﺮﯾﻦ ﻋﺮﺻﻪ ﺟﻨﮕﻠﯽ ﮐﺸﻮر ازﻟﺤﺎظ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﯿﺮﭼﻮﺑﯽ ﻗﺎﺑﻞﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش، اﻫﻤﯿﺖ ﻣﻨﺤﺼﺮﺑﻪﻓﺮدی دارد. ﻣﯿﺰان درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﮕلی در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و در ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻮع ﺧﺎﺻﯽ از ﻣﺤﺼﻮل ﯾﺎ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻣﻨﺒﻊ درآﻣﺪ اﺳﺖ. اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺎﻫﺪف ﺗﻌﯿﯿﻦ ﻣﯿﺰان درآﻣﺪ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی ﺑﻬﺮهﺑﺮدار از ﺟﻨﮕﻞ و ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮدن اﯾﻨﮑﻪ ﺟﻨﮕﻞ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﮕﻠﯽ ﭼﻪ درﺻﺪی از درآﻣﺪ ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﯾﮏ ﺧﺎﻧﻮار را ﺗﺸﮑﯿﻞ ﻣﯽدﻫﺪ و ﺑﯿﺸﺘﺮ درآﻣﺪ ﺑﻬﺮهﺑﺮداران ﻫﺮ ﻣﻨﻄﻘﻪ از ﭼﻪ ﻣﺤﺼﻮﻟﯽ اﺳﺖ، اﻧﺠﺎم ﺷﺪ. ﺑﺮای اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺑﻬﺮهﺑﺮداران و ﺳﻬﻢ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﮕﻠﯽ در زﻧﺪﮔﯽ ﺧﺎﻧﻮارﻫﺎی زاﮔﺮس ﺷﻤﺎﻟﯽ (ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻣﺮﯾﻮان، ﺑﺎﻧﻪ و ﺳﺮوآﺑﺎد در اﺳﺘﺎن ﮐﺮدﺳﺘﺎن و ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی ﭘﯿﺮاﻧﺸﻬﺮ و ﺳﺮدﺷﺖ در اﺳﺘﺎن آذرﺑﺎﯾﺠﺎن ﻏﺮﺑﯽ) ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ. ﺟﻤﻊآوری ﮔﺰو، ﮔﺎل ﻣﺎزوج، ﺑﺬر ﺑﻠﻮط، ﮔﻼزﻧﯽ (ﻗﻄﻊ ﺳﺮﺷﺎﺧﻪﻫﺎ ﺑﺮای ﭼﺮای دام)، ﺳﻘﺰﮔﯿﺮی، زﻏﺎﻟﮕﯿﺮی، ﺟﻤﻊآوری ﻫﯿﺰم و ﮔﯿﺎﻫﺎن ﻏﺬاﯾﯽ-داروﯾﯽ از ﺑﻬﺮهﺑﺮداریﻫﺎی راﯾﺞ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﮕﻠﯽ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﻮد. دادهﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺷﺎﻣﻞ درآﻣﺪﻫﺎ و ﻫﺰﯾﻨﻪﻫﺎی ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ، ﭘﺮﺳﺶﻧﺎﻣﻪ ﻧﯿﻤﻪ ﺳﺎﺧﺘﺎرﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ 220 ﺧﺎﻧﻮار ﺑﻬﺮهﺑﺮدار ﺟﻤﻊآوری ﺷﺪ. ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺗﺄﻣﯿﻦ ﻣﻌﯿﺸﺖ روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن در ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﮕﻠﯽ، داﻣﺪاری و ﺳﺎﯾﺮ،ﺗﺠﺰﯾﻪوﺗﺤﻠﯿﻞ ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﯿﺸﺘﯽ روﺳﺘﺎﯾﯿﺎن ﻣﻨﻄﻘﻪ، ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﮕﻠﯽ، داﻣﺪاری و ﺳﺎﯾﺮ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ 15/12، 22/75 و 62/13 درﺻﺪ ﺳﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص داده اﻧﺪ. ﺳﻮد ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺟﻨﮕﻠﯽ در ﻣﺮﯾﻮان و ﺳﺮوآﺑﺎد ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﻮد ﺳﺎﻻﻧﻪ ﺣﺎﺻﻞ از داﻣﺪاری ﺑﻮد، درﺣﺎﻟﯽﮐﻪ در ﭘﯿﺮاﻧﺸﻬﺮ، ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺟﻨﮕﻠﯽ ﺳﻮد ﻗﺎﺑﻞﺗﻮﺟﻬﯽ ﻧﺪاﺷﺖ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺳﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎﻟﯿﺎﻧﻪ ﺟﻨﮕﻞ در ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻣﺮﯾﻮان، ﺳﺮوآﺑﺎد، ﺑﺎﻧﻪ، ﺳﺮدﺷﺖ و ﭘﯿﺮاﻧﺸﻬﺮ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ از ﺷﯿﺮه ﺳﻘﺰ، ﺷﯿﺮه ﺳﻘﺰ، ﮔﻼزﻧﯽ، ﺷﯿﺮه ﺳﻘﺰ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﻏﺬاﯾﯽ- داروﯾﯽ ﺟﻨﮕﻞ ﺑﻮد. ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﮑﺮد ﻧﺴﺒﯽ ﺑﻬﺘﺮ ﻫﺮﮐﺪام از ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﻫﺎ در ﺗﻮﻟﯿﺪ ﯾﮏ ﯾﺎ دو ﻣﺤﺼﻮل، ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی ﻻزم ﺑﺮای ﭘﺎﯾﺪاری ﻣﻨﺎﺑﻊ (ازﺟﻤﻠﻪ ﺗﻌﯿﯿﻦ اﻣﮑﺎن ﺑﺮداﺷﺖ)، ﺑﻬﺒﻮد ﺳﺎزوﮐﺎرﻫﺎی ﺑﻬﺮهﺑﺮداری، ﻓﺮآوری و بازاریابی محصولات شاخص هر شهرستان صورت گیرد.
|
|
پژوهشگران
|
مجید لطفعلیان (نفر چهارم)، احمد ولی پور (نفر سوم)، حسن اکبری (نفر دوم)، جعفر عبدالله پور (نفر اول)
|