مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی کاریوتیپ اکوتیپ های گیاه زنیان (Trachyspermum copticum L.) با استفاده از روش های کلاسیک و دورگه سازی فلورسنت در محل (FISH)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	تقارن کاریوتیپی، سیتوژنتیک کلاسیک، سیتوژنتیک مولکولی، گیاهان دارویی
چکیده	زنیان (Trachyspermum copticum L.)، با 2n=18 کروموزوم، یک گیاه داروئی متعلق به خانواده Apiaceae است. این گیاه یکساله و دگرگشن بوده و در شرق هند، ایران، پاکستان و مصر رویش دارد. در طب سنتی از بذور و ریشه گیاه زنیان استفاده های فراوانی می شود. علی رغم خواص دارویی فراوان گونه های متعلق به خانواده Apiaceae، مطالعات سیتوژنتیکی در این خانواده محدود بوده و اغلب به شمارش کروموزومی گیاهان شناخته شده محدود می شود. کروموزوم های گیاه زنیان کوچک و در طول و شکل تقریباً یکسان هستند. بنابراین انجام مطالعات سیتوژنتیکی بر روی آن ها دشوار است. هر چند امروزه پیشرفت های صورت گرفته در مطالعات سیتوژنتیک مولکولی فرصت های جدیدی را برای بررسی چنین گونه هایی فراهم می کند. دورگه سازی فلورسنت در محل استفاده همزمان از چندین کاوشگر DNA و مکان یابی آن ها را بر روی کروموزوم ها امکان پذیر می سازد. در این پژوهش بررسی های سیتوژنتیکی و کاریوتایپی بر روی 19 اکوتیپ بومی ایران انجام شد و بر روی 8 اکوتیپ بررسی های سیتوژنتیکی مولکولی با کاوشگرهای 5S و 45S انجام گرفت. شاخص های کاریوتایپی مختلف برای اکوتیپ ها محاسبه و آیدیوگرام آن ها نیز رسم شد. در بررسی های سیتوژنتیکی تمامی اکوتیپ ها دارای عدد کروموزومی 2n=18 بودند و فرمول کاریوتیپی کلی این گیاه 7sm+2m محاسبه شد. همچنین اکوتیپ های بررسی شده داری یک جفت کروموزوم ماهواره ای بودند. محدوده طول کروموزوم ها 19/1 تا 80/4 میکرومتر اندازه گیری شد. همچنین پس از آنالیز میانگین طول جفت کروموزوم ها (HCL) مشخص شد که اکوتیپ کرج با شاخص 05/66 میکرومتر دارای بلندترین طول کروموزوم و اکوتیپ اصفهان، با شاخص 49/25 میکرومتر دارای کوتاه ترین کروموزوم ها است. در تجزیه واریانس اکوتیپ ها، بر اساس شاخص های کروموزومی مشخص شد که شاخص های کاریوتیپی در اکوتیپ های مختلف دارای تفاوت معنی دار هستند. کاریوتیپ اکوتیپ ها در کل متقارن بود و تمامی آن ها به جز اکوتیپ اراک (1A) در گروه 2A استبینز قرار گرفتند. در آخر نیز تجزیه کلاستر بر اساس شاخص های کروموزومی و کاریوتیپی اکوتیپ ها انجام گرفت و اکوتیپ ها به 4 دسته که شامل 7، 2، 3 و 6 اکوتیپ بودند تقسیم شدند.
پژوهشگران	زینب سادات جلالی (دانشجو)، علی ایزدی دربندی (استاد مشاور)، مریم نوروزی (استاد مشاور)، قادر میرزاقادری (استاد راهنما)، سید احمد سادات نوری (استاد راهنما)