مشخصات پژوهش

عنوان	ارزیابی وضعیت هیدروژئوشیمی آبخوان دشت سلماس با استفاده از روش های آماری چندمتغیره
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	آب زیرزمینی، آنالیز خوشه ای سلسله مراتبی، تحلیل عاملی، هیدروژئوشیمی
چکیده	برای درک بهتر فرایندهای هیدروژئوشیمیایی در آبخوان دشت سلماس، روش های گرافیکی و آماری چند متغیره برای تفسیر نتایج به دست آمده از آنالیز نمونه ها به کار برده شدند. نتایج دیاگرام پایپر و دیاگرام بسط داده شدۀ دورو نشان می دهند تیپ غالب آب زیرزمینی بی کربنات کلسیم – منیزیم است و در قسمت های انتهایی و جنوب شرقی دشت تیپ مختلط نیز دیده می شود. آنالیز خوشه ای سلسله مراتبی (HCA)، پنج گروه مختلف آب زیرزمینی را نشان می دهد (HC1 تا HC5). این روش به خلاف روش های گرافیکی، توانایی نشان دادن تأثیر غلظت نیترات در طبقه بندی نمونه ها را دارد. نمودارهای استیف مربوط به گروه های HC1 تا HC5، سه منشأ اصلی برای آب زیرزمینی در دشت سلماس را آشکار می کنند، به طوری که سه گروه HC1 تا HC3 آب هایی هستند که از سنگ های آهکی و دولومیتی نشئت گرفته اند. در گروه HC4، Clˉ و Na+ غالب هستند و آب های شور را نشان می دهند. گروه HC5 آب هایی هستند که تحت تأثیر انحلال ساده یا اختلاط قرار گرفته اند. براساس نتایج تحلیل عاملی (FA)، سه عامل اصلی مؤثر بر هیدروشیمی آبخوان دشت سلماس شناسایی شدند که 03/85 درصد از واریانس کل داده ها را شامل می شوند. عامل های اول و دوم زمین زاد هستند و عامل سوم انسان زاد است. با توجه به عامل نخست انحلال کانی های تبخیری در قسمت های شمالی، شمال غربی دشت و جاهایی که سازندهای الیگو-میوسن (OMrb)، میوسن (Mur) و پلیوسن (PLQc) برونزد دارند در هیدروشیمی آب زیرزمینی کارکرد اصلی را دارد. عامل دوم حاصل تعادل آب-سنگ است که در زمینۀ انحلال سنگ های حاوی ترکیبات کلسیم و منیزیم است و مرتبط به مناطق تغذیه است و عامل سوم ناشی از فعالیت های انسانی و استفاده از کودهای کشاورزی است.
پژوهشگران	مهدی کرد (نفر چهارم)، اصغر اصغری مقدم (نفر سوم)، عطا الله ندیری (نفر دوم)، کیوان نادری (نفر اول)