مشخصات پژوهش

عنوان	جایگاه بابل در باورهای اسطوره ای ایرانی و نمود آن در ادب فارسی
نوع پژوهش	مقاله چاپ‌شده در مجلات علمی
کلیدواژه‌ها	ایران شهر، بابل، جغرافیای اسطوره ای، غرب، ادبیات فارسی
چکیده	ایران شهر، نام عام سرزمین های ایران زمین است که در اساطیر ایرانی و متون پهلوی، به سرزمین روشنایی و قلمرو اهوره مزدا شناخته شده است؛ همین نگرش در کتاب های جغرافیایی دوره ی اسلامی و متون ادب فارسی تکرار شده که نتیجه ی چنین نگرشی، ایران شهر را هم چون یک مرکز برای جهان کهن می انگارد که تقدّس دارد و باید از دست ‎اندازی اهریمنان مصون ماند. از سویی دیگر، بابل تمدّنی بزرگ و اثرگذار در بین النّهرین بود که پس از سومریان سر برآورد و بسیاری از تمدّن های خاورمیانه و شمال آفریقا و اروپا را به ویژه در باورهای نجومی متأثّر کرد. با تسخیر بابل از سوی کورش هخامنشی و افزودنش به ایران، این سرزمین، همواره بخشی از ایران شهر به شمار می آمده که این وضعیّت در متون جغرافیایی اسلامی هم انعکاس یافته است. با توجّه به این انتساب، بابل هم باید مانند ایران سرزمینی سپند باشد، امّا در باور ایرانیان –که در گستره ی ادب فارسی هم به خوبی نمایان شده- همین بابل خاستگاه جادوان و اهریمنان و قلمروی برای آنان انگاشته شده و پاره ای از مصائب ایران نیز از آن جا خاسته و این برخلاف همه ی انگاره های خوبی است که درباره ی ایرانشهر وجود دارد. در این جستار به شیوه ای توصیفی تحلیلی گفته شده که چون بابل در غرب جغرافیای اسطوره ای ایران قرار گرفته، غروب جای خورشید است؛ چنین وضعیتی، طبق باورهای مهرپرستی، برای سرزمین های غربی و از جمله بابل شومی به همراه آورده است.
پژوهشگران	نجم الدین جباری (نفر اول)