مشخصات پژوهش

عنوان	بررسی تشبیه تمثیلی و استعاره تمثیلیه در سوره بقره
نوع پژوهش	مقاله ارائه شده کنفرانسی
کلیدواژه‌ها	قرآن کریم، بقره، تشبیه تمثیلی، استعاره تمثیلیه
چکیده	قرآن سرشار از اسلوب های بیانی و ادبی بی نظیر است و برای تفهیم مضامین و اقناع مخاطب علاوه بر خرد و تفکر، از وجدان و احساس و تخیل بهره برده است. در وعده ها و وعیدها ، امر و نهی ها، داستان ها و توصیفات و نیز در تمام برهان ها و احکام خویش از احساس و قوه تخیل و تصویر سازی ذهنی غافل نشده است. همراه ساختن پژوهش های کاربردی علوم قرآنی با مباحث علم بیان گام مهمی است برای درک نکات ظریف و مفاهیم عمیق قرآن کریم. از جمله فنون بیانی پرکاربرد در قرآن تشبیه تمثیلی و استعاره تمثیلیه است. تشبیه اساس استعاره است و دلالت می کند بر مشارکت دو امر یا بیشتر در یک معنا بر وجهی که مقصود گوینده است. تشبیه از نظر وجه شبه به تمثیل و غیر تمثیل تقسیم می شود. تشبیه تمثیل آن است که وجه شبه در آن مجموعه ای منتزع از امور متعدد باشد و غیر تمثیل آن است که وجه در آن چنین نباشد. و استعاره تمثیلیه آن است که به سبب وجود شباهت و ارتباط معنایی حالتی به حالت دیگر تشبیه می شود، سپس حالت اول که مشبه است، حذف شده و حالت دوم که مشبه به است آورده می شود. نمونه های زیادی از این دو نوع فن بیانی در سوره بقره آمده است در سورهٔ بقره به عنوان طولانی ترین سوره قرآن برای بیان مفاهیم، صنایع بیانی و بدیعی بسیاری؛ از جمله تشبیه تمثیلی و استعاره تمثیلیه آمده است. پژوهش حاضر سعی دارد به شیوه ای توصیفی تحلیلی، تصویری ملموس از جایگاه این دو وجه بلاغی و نحوهٔ تأثیر آن در بیان مفاهیم مختلف در برخی از آیات این سوره به دست دهد. سوره بقره در مقایسه با دیگر سور قرآن کریم، جهت تبیین و تفهیم مسائل گوناگون، از تشبیه تمثیل و استعاره تمثیلیه بیشترین بهره را برده است. هدف از کاربرد این فنون بیانی در آیات بررسی شده تأثیر گذاری عمیق، تفهیم و تقریر و نفوذ هر چه بیشتر معانی در ذهن مخاطبان و نیز گسترش دایره آنان است.
پژوهشگران	زینب عزیزی (نفر سوم)، مریم محمدی (نفر دوم)، شرافت کریمی (نفر اول)