|
عنوان
|
بررسی انواع فخر و روند تحول آن در شعر دوره ی مملوکی
|
|
نوع پژوهش
|
پایان نامه
|
|
کلیدواژه‌ها
|
فخر ادبی، حماسه، فخر قبیله ای، دوره ی مملوکی
|
|
چکیده
|
فخر یکی از فنون شعر غنایی است که شاعر در آن به ویژگی های بارز و برجسته ی خود و قومش می بالد و همواره از این غرض برای ارضای تمایلات درونی خود و دفاع از قوم و قبیله اش سود می جوید. این فنّ در ادوار گذشته ی ادبیات عرب بابی وسیع را به خود اختصاص داده است و دلیل اصلی آن منازعات و درگیری های قومی و تعصّبات قبیله ای بود، همچنین با پیشرفت و توسعه ی قلمرو اسلامی مضامین دیگری بر مضامین سابق افزوده شد و فخر به به علم وادب و دستاورد های تمدّنی از بن مایه های دیگر آن شد. اما با گذشت زمان به ویژه در دوره ی مملوکی از حجم این غرض شعری در دواوین شعر عربی کاسته شد و جز در موارد معدود، شاعران با ابیاتی پراکنده در مقطوعات شعری و پایان قصاید به خود ستایی پرداختند و مانند سابق ابوابی وسیع بدان اختصاص نیافت. در بین انواع مختلف فخر، نوع ادبی آن همچنان در لابه لای اشعار مورد توجه شعرا وادبا قرار گرفت و نوع قبیله ای آن در شکل و مضمون تابع فخرهای دوره ی جاهلی بود. اما اوایل دوره ی مملوکی و اواخر دوره ی ایّوبی از پر رونق ترین ادوار حماسه در ادب عربی بود و علّت اصلی آن نبردهای طولانی بین مسلمانان با صلیبی ها و قوم تاتار بود. نگارنده در این رساله، رابطه ی فخر با مدح و هجا را توضیح می دهد سپس علل و زمینه های اجتماعی و روانشناسی آن را به صورت اجمالی بیان می کند. به دنبال آن سیر تحوّل فخر از جاهلی تا عصر مملوکی با شواعد شعری و با روش تحلیلی توصیفی مورد نقد و بررسی قرار می گیرد، و سرانجام اشعار فخری چند تن از نمایندگان برجسته ی فخر در این دوره را شرح وبسط می نمایم و تقلید شاعران برجسته ی این دوره از فخریات متنبّی و اخذ مضامین و اقتباس از آن ها، تکراری بودن مضامین شاعران و ضعف فخر قبیله ای و دولت شعر از نتایج این بحث است.
|
|
پژوهشگران
|
سعدی اسعدی (دانشجو)، حسن سرباز (استاد مشاور)، عبدالله رسول نژاد (استاد راهنما)
|