امروزه با توجه به اثرات منفی کودهای شیمیایی بر روی محیط زیست و بدن آدمی کشاورزان و محققان به دنبال راههایی برای کاهش مصرف این کودها هستند. به منظور بررسی اثر توام مصرف کود زیستی و شیمیایی بر برخی صفات نخود آزمایشی در سال 1393 در مزرعه دانشگاه کردستان انجام گردید. تیمار ها شامل کود شیمیایی فسفره در سه سطح ( 0 ، 50 و 100 کیلو در هکتار)، کود بیولوژیک فسفات بارور 2 در دو سطح (عدم تلقیح و تلقیح) و ارقام نخود در دو سطح (آرمان و آزاد) بودند. منبع کود شیمیایی سوپر فسفات تریپل بود. طرح بصورت فاکتوریل در قالب بلوک های کامل تصادفی به اجرا درآمد. نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده اثر معنی داری بین ارقام و کود زیستی و همچنین ارقام و کود شیمیایی بود. صفت فاصله اولین شاخه فرعی از سطح خاک در سطح 5درصد و صفات تعداد شاخه فرعی و تعداد غلاف در شاخه اصلی در هر دوسطح 5 درصد و 1 درصد معنی دار شدند. در مورد صفت تعداد غلاف در شاخه فرعی نیز اثر ساده c در سطح یک درصد معنی دار گردید. مقایسه میانگین صفات مذکور به روش lsd انجام گردید. نتایج حاصل نشان داد که می توان مقداری از کود شیمیایی را با کود بیولوژیک جایگزین نمود بدون آنکه صفات مذکور کاهش پیدا کنند.
