رحمان حلاج

استان کردستان با وسعت 28 هزار و 203 کیلومترمربع، در غرب ایران قراردارد. این استان دارای شش حوزه آبی، شامل سیروان، سفیدرود (قزل اوزن)، زرینه رود، سیمینه رود، کرخه (رازآور) و زاب (چومان و قزلچه) است. میزان متوسط بارش سالیانه استان حدود 505 میلیمتر بوده که دو برابر متوسط سالیانه کشور است. پنج رودخانه بزرگ زرینه رود، سیروان، رازآور (سرچشمه رود کرخه)، قزل اوزن (سرچشمه سفیدرود) و زاب کوچک از ارتفاعات این استان سرچشمه گرفته و حوزه های آبریز فرعی آن ها در استان کردستان واقع می-باشند. رودخانه های مذکور پس از پیوستن سرشاخه های دیگر، به استانهای مجاور و کشور عراق وارد می-شوند. آبهایی با این حجم، ثروت ملی محسوب شده و جمع آوری، نگهداری و استفاده بهینه از آنها یک ضرورت است. سدهای متعددی بر روی رودخانه های استان احداث و یا در حال احداث است. تعدادی از آنها از جمله سد قشلاق سنندج، سد سقز، سد گاوشان، سد بانه و دایک خاکی زریوار مریوان در خال بهره برداری هستند. بررسی کیفیت آب این سدها و نیز بسیاری از آبهای استان، به ویژه آنهایی که به مصارف شرب می رسند، واجب و ضروری به نظر می رسد. واژگون شدن کامیون حامل 30 هزار لیتر متیل ترشری-بوتیل اتر (MTBE) به سد قشلاق سنندج در اسفندماه سال 1381، شرایط را برای آغاز یک بررسی جامع و مطالعه آلاینده های مختلف سد قشلاق فراهم نمود. پروژه در تابستان سال 1382 به سازمان حفاظت محیط زیست ایران پیشنهاد و در آبان ماه سال 1383 در قالب بند الف ماده 102 به تصویب رسید. کارهای میدانی، نمونه گیری و آنالیز نمونه ها در تیرماه 1384 آغاز و طی مدت چهار فصل و در بهار سال 1385 به اتمام رسید. فصل اول گزارش نهایی پروژه، شامل بررسی آب در کره زمین، ایران و کردستان است. در فصل دوم، انواع آلاینده های آب شرب ( عمده ی آب سد قشلاق سنندج به مصارف شرب می رسد.)، استانداردهای آب آشامیدنی و روش های آنالیز آن مورد بررسی قرارگرفته است. در فصل سوم، منطقه اجرای پروژه مشخص، اهمیت بررسی آلاینده های سد قشلاق تشریح و اهداف اصلی پروژه معین شده است. در فصل چهارم، نتایج آزمایشات و تغییرات غلظت آلاینده ها و پارامترهای فیزیکی و شیمیایی و نیز برخی آلایندهای آلی، از جمله در چهار فصل سال و در 23 ایستگاه نمونه برداری آورده شده است. در کنار ارائه نتایج آزمایشات، مقادیر حد مجاز برای آب آشامیدنی (مقادیر حد مج