نقی شعبانیان

تعیین عرصه ی گسترش گونه های گیاهی و تشخیص خصوصیات رویشگاهی و تنوع ژنتیکی رستنی ها همواره مدنظر متخصصین بوم شناسی بوده است. گونه قره تاج با نام علمی (Anagyris foetida L.) یکی از گونه های با ارزش گیاهی از خانواده بقولات است که به-صورت درختچه ای با ارتفاعی در حدود 1 تا 3 متر رشد می کند. این پژوهش به منظور ارزیابی برخی از خصوصیات اکولوژیک و همچنین تنوع ژنتیکی این گونه در جنگل های گیلانغرب استان کرمانشاه انجام شده است. به منظور مطالعه اکولوژیکی گونه قره تاج، در 12 توده و در هر توده 3 نمونه خاکی در عمق 50 سانتی متر برداشت شد و برای مطالعه تنوع ژنتیکی درون و بین جمعیتی، شش جمعیت متشکل از 86 ژنوتیپ با استفاده از 11 لوکوس چندشکلی تکثیر شده IRAP ارزیابی شد. نتایج تجزیه واریانس داده های جمع آوری شده از خاک نشان داد که مقدار پتاسیم، اسیدیته، منیزیم، ازت، رس، شن و شیب در سطح 1 درصد در بین توده ها اختلاف معنی داری را نشان می دهد در حالی که مقدار سیلت، سنگ و سنگریزه، گچ، هدایت الکتریکی، کربن، فسفر، کلسیم و آهک در بین توده-ها ارتباط معنی داری را نشان ندادند. گونه یکساله Brumos tectorum با 7 درصد بیشترین درصد نسبی پوشش را درمیان گیاهان زیر اشکوب گونه قره تاج به خود اختصاص داده است و همچنین پژوهش انجام شده در رابطه با مطالعه فنولوژیکی نشان داد که جوانه زنی در این گونه در شهرستان گیلانغرب از اواسط آبان تا اواخر بهمن صورت می گیرد. نتایج تجزیه واریانس ملکولی(AMOVA) داده های به دست آمده از لوکوس مورد مطالعه نشان داد که تفاوت ژنتیکی بین جمعیت ها(8 درصد) کم تر از تفاوت ژنتیکی درون جمعیت ها(92 درصد) است. در این مطالعه چندشکلی بالایی(3/97 درصد) در الگوهای نشانگر IRAP در سطح گونه به دست آمد و در مجموع در 86 ژنوتیپ قره تاج تعداد 101 نوار تکثیر شد که از این تعداد 89 نوار(11/88درصد) چند شکل بودند. میانگین شاخص اطلاعات چندشکلی (PIC) و شاخص نشانگر آغازگرها(MI) به ترتیب 49/0 و 37/2 بود، از 11 آغازگر استفاده شده بیشترین MI 37/3 و مربوط به آغازگر Nikita و کمترین 42/1 بود. به طور کلی تجزیه داد های به دست آمده نشان داد که تنوع هم در سطح گونه و هم در سطح جمعیت بالا، اما در سطح گونه بیشتر است.