مسعود داوری

تغییر کاربری اراضی برخی از خصوصیات شیمیایی خاک های یک منطقه را تحت تأثیر قرار می دهد (Sanchez-Maranon et al., 2002). هرچند تأثیر این تغییرات بر خصوصیات خاک لزوماً منفی نبوده و ممکن است در برخی موارد مثبت نیز باشد (Carter et al., 2004). پژوهش های متعدد در نقاط مختلف جهان نشان داده که بین تغییر کاربری اراضی و خصوصیات خاک رابطه ای معنی داری وجود دارد (Wen-bin et al., 2007). تغییر کاربری اراضی و کشت و زرع به میزان قابل توجهی، ماده آلی و فسفر موجود در خاک را کاهش می دهد. این در حالی است که ماده آلی موجود در خاک مانع از فروپاشی خاکدانه ها (Emadi et al., 2009) و کاهش فرسایش پذیری خاک می شود (Celik, 2005). تغییر کاربری اراضی مرتع و جنگل سبب هدر رفت کربن آلی خاک می گردد (Canadell et al., 2001). نتایج حاصل از مطالعه تأثیر کاربری اراضی بر هدر رفت فسفر از لس های مناطق تپه ماهوری چین نشان داد که کاربری کشاورزی دارای بیشترین میزان هدر رفت فسفر از طریق فرسایش می باشد (Meng et al., 2008) میزان فسفر قابل جذب خاک با برخی خصوصیات شیمیایی خاک (مانند pH) در ارتباط است، به طوری که بین فسفر اندازه گیری شده به روش اولسن و بعضی از ویژگی-های خاک مانند pH همبستگی معنی داری وجود دارد (نقی زاده و همکاران، 1388). این در حالی است که میزان اسیدیته سطح خاک عرصه های تحت پوشش کاج به دلیل فعالیت سطحی ریشه ها و مواد موجود در لاشبرگ ها کاهش یافته است (Fernandez, 1987). مطالعه ی تأثیر تغییر کاربری اراضی بر برخی از خصوصیات شیمیایی خاک در نواحی استوایی نشان داد که تغییر کاربری طی 15 سال بر خصوصیات شیمیایی خاک های این منطقه تأثیری مشخص و معنی داری نداشته است (Geissen et al., 2009). با توجه به این که جنگل کاری نوعی تغییر کاربری محسوب می شود و با توجه به اهمیت جنگل کاری ها در حفظ خاک و همچنین اهمیت برخی از خصوصیات شیمیایی خاک به عنوان شاخص هایی مناسب جهت ارزیابی وضعیت خاک اکوسیستم های جنگلی و مرتعی، این تحقیق در نظر دارد با بررسی برخی از خصوصیات شیمیایی خاک، نقش جنگل های دست کاشت حسن آباد سنندج را در حفظ منابع خاک مورد ارزیابی قرار دهد. در واقع هدف از این تحقیق بررسی تغییر برخی از خصوصیات شیمیایی خاک (همچون pH خاک، فسفر خاک و کربن آلی خاک) تحت تأثیر تغییر کاربری مرتع می باشد.