کمال نبی اللهی

اطلاعات محدودی در مورد تغییرات دراز مدت کربن آلی خاک در اکوسیستم­های چمنزار در دسترس است. هدف از این مطالعه شبیه سازی پویایی کربن آلی خاک چمنزارها به منظور راهنمایی برای مدیریت بهتر این اکوسیستم­ها بود. برای این منظور چمنزارهای دهگلان در استان کردستان در نظر گرفته شد و برای شبیه­سازی پویایی کربن آلی خاک از مدل CENTURY استفاده گردید. پس از جمع­آوری ورودی­های اقلیمی، گیاهی، خاکی و مدیریتی مورد نیاز مدل CENTURY، مدل مورد ارزیابی و تعیین اعتبار شد. برای مدیریت چمنزار، سناریوهای دروی علوفه، چرای سبک، چرای متوسط، چرای سنگین، تبدیل به کشت گندم و تبدیل به کشت یونجه در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که مدل CENTURY مقدار کربن آلی خاک را به درستی پیش­بینی کرده است؛ به طوریکه ضریب تبیین خط رگرسیون مقادیر اندازه­گیری شده و مقادیر پیش­بینی شده توسط مدل، 84/0 و مقدار RMSE کمتر از RMSE0.05 بود. بر اساس شبیه­سازی کربن آلی خاک در بازه زمانی 2014 الی 2100 تحت سناریوی 1 (ادامه مدیریت قبلی یعنی درو علوفه) حدود 15 درصد کاهش خواهد یافت. این کاهش کربن آلی خاک در سناریوی 2 (چرای سبک) تنها در حدود 2 درصد خواهد بود. کاهش مقدار کربن آلی خاک تحت سناریوی 3 (چرای متوسط)، 4 (چرای سنگین)، 5 (کشت یونجه) و 6 (کشت گندم) بیشتر بوده به­طوریکه به­ترتیب 23، 25، 47 و 100 درصد خواهد بود. در مجموع می­توان نتیجه گرفت که کاربری­های مختلف، اثرات متفاوتی بر پویایی کربن آلی خاک چمنزارها دارند و چرای سبک به­عنوان مناسبت­ترین شیوه بهره­برداری برای حفظ مقدار کربن آلی خاک و در نتیجه عملکرد مناسب اکوسیستم چمنزار، پیشنهاد می­گردد.