جمال سلیمی

در سال­ های اخیر، آموزش عالی با سه تغییر عمده پارادایمی "توسعه یادگیری مادام­ العمر"، "دموکراتیز کردن دانش" و "توسعه جامعه جهانی دانش" مواجه شده است. هدف از انجام این پژوهش طراحی و اعتبارسنجی ابزار ارزیابی عناصر و ابعاد پداگوژی در فرایندهای یاددهی- یادگیری پایدار در مؤسسات دانشگاهی دولتی و غیردولتی است. روش ­ها: روش پژوهش، آمیخته اکتشافی است که به­شیوه پیاپی در دو بخش کیفی و کمی انجام شده است. در بخش کیفی به ­منظور گردآوری داده ­ها از مصاحبه نیمه­ ساختاریافته با 17 نفر از اساتید صاحب­نظر و متخصصین آموزش عالی استفاده شد که به ­روش نمونه ­گیری هدفمند انتخاب شدند. روش تحلیل داده ­ها، روش تحلیل محتوای استقرایی بود. در راستای اعتباربخشی یافته­ ها از دو راهبرد تحلیل و بازبینی توسط مشارکت ­کنندگان و توسط همکاران استفاده شد. روش پژوهش در بخش کمی توصیفی– پیمایشی بود. ابزار پژوهش پرسشنامه محقق ساخته و شامل 3 خرده مقیاس و محتوای آن برگرفته از داده ­های بخش کیفی بود. جامعه آماری 322 نفر از اعضای هیئت علمی دانشگاه­ های دولتی و غیردولتی بودند که براساس فرمول کوکران انتخاب شدند. داده ­ها با استفاده از نرم­ افزارهای SPSS و AMOS تجزیه و تحلیل شدند. یافته­ ها: نتایج تحلیل داده­ ها در فرایند کدگذاری، به شناسایی 75 کد باز منجر شد که در نهایت در قالب 22 مقوله محوری و 3 کد انتخابی (دانشجویان، برنامه درسی و آموزشی، اساتید) دسته­ بندی شد. در بخش کمی، نتایج نشان داد که الگوی مورد نظر از اعتبار کافی و مناسبی جهت شناسایی مولفه ­های پداگوژی پایدار برخوردار می ­باشد. همچنین نتایج ­بخش کمی بیانگر آن بود که به­ طورکلی وضعیت موجود شاخص ­ها در دانشگاه های دولتی (2/99) به­ طور معنی ­داری بالاتر از دانشگاه های غیردولتی (2/88) است (0/05>t=4/11, P). نتیجه ­گیری: با توجه به نتایج حاصل از مطالعه، می توان بیان کرد که دانشگاه ­ها برای حفظ و ثبات خود در شرایط کنونی بایست به ­سمت پایداری پیش روند. بر این اساس یکی از شاخص­ های اصلی دانشگاهی پایدار، پداگوژی پایداری است که دارای راهبرد و استراتژی پایدار، دید فراکنشی نسبت به برنامه درسی، پرورش دانشجویانی خلاق و هوشمند و اساتیدی به ­روز و دارای هویت آکادمیک بوده که همواره در صدد تقویت هویت شهروندان حرفه ­ای درکمک به جامعه پایدار و پیشگام است. بنابراین یافته­ های این پژوهش می­ تواند در راستای غنای هرچه بیشتر فرایندهای یاد دهی- یادگیری پایدار مورد استفاده قرار گیرد.