گردشگری یکی از مهم ترین صنایع در راستای پیشرفت و توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورهای مختلف است که توجه فزاینده سیاست گذاران و برنامه ریزان را به خود معطوف کرده است. آثار مثبت گردشگری بر جوامع میزبان در نواحی جغرافیایی که از توانمندی های طبیعی و انسانی و موقعیت فضایی مطلوبی برخوردار هستند، به وضوح قابل مشاهده است. منطقه اورامانات به عنوان یک منطقه مرزی استراتژیک در غرب ایران، از فضاهای جغرافیایی است که از توانمندی های متعددی به لحاظ جذب گردشگری برخوردار است. با این وجود شواهد نشان می دهد اثرات مثبت گردشگری بر ساکنان این منطقه علی الخصوص جامعه روستایی، در وضعیت مناسبی قرار ندارد. این مهم می تواند ناشی از عوامل و به نوعی چالش های متعددی باشد. از این رو هدف از پژوهش کمی و کاربردی حاضر که با ترکیبی از روش های توصیفی ـ تحلیلی و اکتشافی انجام شده است، شناسایی عمده ترین چالش های توسعه گردشگری در سکونتگاه های روستایی واقع در منطقه اورامانات است. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی ساکنان روستاهایی است که به صورت مستقیم و غیرمستقیم با گردشگری روستایی مرتبط هستند و از میان آن ها، 150 نفر به عنوان نمونه آماری در نظر گرفته شده اند. ابزار اصلی پژوهش برای گردآوری داده های میدانی، پرسشنامه محقق ساخته است که روایی و پایایی آن با رعایت اصول روش تحقیق به تأیید رسیده است. نتایج پژوهش نشان می دهد مهم ترین چالش های پیشِ روی گردشگری در محدوده مطالعاتی با تبیین حدود 72 درصد واریانس متغیر وابسته، در قالب 5 عامل کلیدی شناسایی شده اند. این چالش ها به ترتیب اهمیت عبارت اند از: ضعف نظام مدیریت ملی ـ منطقه ای و محلی گردشگری، ضعف بنیان علمی ـ مالی روستاییان، ضعف سیستم مشارکتی، نارسایی زیرساختی و ضعف تبلیغات و بازاریابی. نتایج بررسی سطح چالش های شناسایی شده نشان داد میانگین محاسبه شده با مقدار 758/3، به صورت معناداری بیشتر از میانگین متوسط می باشد. در نهایت متناسب با چالش های شناسایی شده، راهکارهای عملیاتی و اجرایی در راستای توسعه گردشگری روستایی در محدوده مطالعاتی ارائه گردید.
