قادر میرزاقادری

جنس Fritillaria L. (لاله واژگون) متعلق به خانواده Liliacea (سوسنیان) است، که شامل 130 گونه پیاز دار و دارای گل های واژگون با خواص دارویی و زینتی است. سیتوژنتیک، دانشی است که اثرات ژنتیکی، ساختار و رفتار کروموزوم ها را مورد مطالعه قرار می دهد. انجام مطالعات سیتوژنتیکی در گیاهان بومی و وحشی اهمیت زیادی دارد، زیرا اولین قدم در جهت شناخت خصوصیات ژنتیکی یک گیاه تشخیص وضعیت کروموزوم های آن گیاه می باشد و به کمک اطلاعات کروموزومی امکان مقایسه گونه ها و جمعیتها فراهم می گردد. در پژوهش حاضر گونه های متفاوت از جنس Fritillaria در مناطق مختلف از استان کردستان مورد مطالعه قرار گرفت. گونه های جمع آوری شده شامل: F. avramanica، F. assyriaca، F. imperialis، F. persica، F. chlorantha، F. raddeana می باشند. در این تحقیق ساختار کروموزوم های گونه ها با استفاده از روش های سیتوژنتیک کلاسیک مثل اسکواشینگ و سیتوژنتیک مولکولی مثل هیبریداسیون فلوروسنت درمحل (فیش) مورد مطالعه قرار گرفتند. برای برآورد پارامترهای کروموزومی و کاریوتیپی از نرم افزار ایدوکار استفاده شد. حداقل 5 پلاک سلول متافازی از هرگونه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. برای انجام روش فیش از پلاسمید pTA71 که توالی های مربوط به ژن های S rDNA45 ریبوزومی گندم در آن کلون شده بود، به عنوان کاوشگر برای تشخیص نواحی سازمان دهنده هستکی استفاده شد. نتایج فیش برای دو گونه F. persica و F. raddeana نواحی سازمان دهنده هستکی را نشان داد. نتایج نشان داد که همه گونه ها دیپلوئید بود و عدد پایه کروموزومی 12 x= است. در بیشتر گونه ها کروموزوم ماهواره دار مشاهده شد. به طور عمده ماهواره آنها بر روی بازوی بلند کروموزوم است. در این مطالعه تصویر میکروسکوپی پلاک های کروموزومی متافازی، ایدیوگرام و مشخصات کاریوتیپ گونه های مورد مطالعه ارائه شد. لازم به ذکر است گونه F.avramanica برای اولین بار در دنیا ازنظر سیتوژنتیکی مورد مطالعه قرارگرفته است. فرمول کاریوتیپی گونه ها به شرح ذیل تعیین گردید: F. avramanica = 2sm+ 20St+ 2t F. assyriaca = 8sm + 14st+ 2t F. raddeana = 4m+2sm+4st+14t F. persica = 4m+2sm+16st+2t F. chlorantha = 6m+6sm+12t