قادر میرزاقادری

شنبلیله گیاهی یک ساله و دولپه ای است که به تیره باقلاییان تعلق دارد. یکی از روشهای اصلاحی گیاهان تولید پلی پلوئیدی است، بدین منظور القای پلی پلوئید در شنبلیله به عنوان یک هدف در این پژوهش مد نظر قرار گرفت. برای القای پلی پلوئیدی در شرایط برون شیشه ای دانه رست ها با کلشی سین (0، 1250، 2500 و 5000 میکرومولار) و تری فلورالین (100، 200، 250 و 500 میکرومولار) با زمان های 3، 4 و 5 ساعت تحت تیمار قرار گرفتند. القای پلی پلوئیدی در شرایط درون شیشه ای با تیمار جنین توسط کلشی سین به غلظت های0، 75، 150، 300 و 600 میکرومولار و در زمان های 8، 12، 24 و 48 ساعت و همچنین، از تری فلورالین به غلظت های 125، 250 و 500 میکرومولار و در زمان های 24، 48 و 72 ساعت انجام شد. تولید کالوس پلی پلوئید با تیمار دو مرحله ای بذور و کالوس با به کارگیری محلول های کلشی سین و تری فلورالین صورت گرفت. بالاترین کارایی القای تتراپلوئیدی در شرایط برون شیشه ای مربوط به تیمار تری فلورالین 250 میکرولار به مدت ساعت بود. در شرایط درون شیشه ای تیمار جنین ها با کلشی سین 300 و 600 میکرومولار به مدت 8 ساعت و تری فلورالین 125 میکرومولار به مدت 48 ساعت به عنوان تیمارهای مناسب جهت القای تتراپلوئیدی شناخته شدند. همچنین تیمارهای دو مرحله ای با کلشی سین (600 میکرومولار -21 روزه و 250 میکرومولار- 15 روزه) و تری فلورالین (25 میکرومولار- 21 روزه و 100 میکرومولار- 15 روزه) جهت دو برابر نمودن سطح پلوئیدی کالوس موثر بودند. در گیاهان تتراپلوئید نسبت به گیاهان دیپلوئید (شاهد)، طول و عرض روزنه، ضخامت برگ، قطر ساقه، تعداد برگ های اولیه و تراکم نوشاخه ها افزایش نشان دادند. بررسی نیمه کمی بیان دو ژن HMGR و STRL در سلولهای برگ و کالوس دیپلویید و تتراپلویید انجام شد. نتایج نشان دهنده افزایش بیان ژن HMGR در برگ و کالوس گیاه تتراپلویید شنبلیله نسبت به شاهد بود، در حالیکه بیان ژن STRL اختلاف معنی داری در برگ گیاه تتراپلوئید و شاهد نداشت، اما بیان این ژن در کالوس تتراپلوئیدکاهش نشان داد. در این پژوهش القای تتراپلوییدی در شرایط برون شیشه ای و درون شیشه ای با موفقیت انجام شد وهر دو تیمار کلشی سین و تری فلورالین توانستند پلی پلوئیدی را القا کنند. اما با توجه به کارایی بالای القای تتراپلوئیدی تری فلورالین، سمیت کمترو ارزان تر بودن آن نسبت به کل