قادر میرزاقادری

یولاف یا جو دوسر با نام علمی Avena sativa گیاهی متعلق به جنس Avena و از خانواده گندمیان است. در این جنس گونه های زراعی و وحشی وجود دارند. یولاف از نظر اهمیت در میان غلات، در جایگاه ششم قرار گرفته است. یولاف زراعی از اصلی ترین گیاهان زراعی کشاورزی سنتی جهان باستان بوده و از لحاظ مسیر تکاملی رابطه بسیار نزدیکی با گندم و جو دارد. بررسی تنوع ژنتیکی با استفاده از آغازگرهای ژنتیکی مبتنی بر PCR که اطلاعات زیادی در مدت زمان کوتاهی به دست می دهند بسیار کار آمدتر است. در این مطالعه از ترکیبات مختلف آغازگرهای SCoT ، IRAP و همچنین ترکیب آغازگرهای SCoT و IRAP استفاده شد. مجموع کل نوارهای تولید شده برابر با 585 نوار بود که 501 عدد از این نوارها یعنی 90/86 درصد چندشکل بودند. بیشترین و کمترین میزان چندشکلی به ترتیب مربوط به آغازگرهای IRAP، 24/94 درصد و SCoT، 26/80 درصد و این مقدار در مورد آغازگر ترکیبی IRAP وSCoT برابر با 21/86 درصد بود. آغازگرهای IRAP و ترکیبی SCoT و IRAP به ترتیب دارای بیشترین (447/0) و کمترین (432/0) مقدار محتوی اطلاعاتی چندشکلی (PIC) بودند. نسبت تنوع ژنتیکی محاسبه شده برای هر سه نوع آغازگر SCoT، IRAP و ترکیبی SCoT و IRAP نزدیک بود. بر اساس آزمون مانتل همبستگی قابل توجهی (P<0.001) بین این سه آغازگر وجود داشت. مطالعه کاریوتیپی ژنوتیپ های یولاف نشان داد که کلیه ژنوتیپ های مورد آزمایش هگزاپلوئید (42 =x 6 =n 2) می باشند. دامنه میانگین طول کروموزوم های ژنوتیپ های یولاف مورد مطالعه بین 31/15- µm6/8 قرار داشت. در این مطالعه بلندترین طول کل کروموزوم مربوط به ژنوتیپAvena fatua TN-07-441 KC 27611 با دامنه میانگین (µm93/18–26/7) و کوتاه ترین طول کل کروموزوم مربوط به ژنوتیپ1-53Avena sativa با دامنه میانگین (µm69/10– 5/6) بود. شکل کلی کاریوتیپ ها تقریباً متقارن بودند. کاریوتیپ تمام اکوتیپ ها در کلاس A2 استبینز قرار گرفت. با توجه به شاخص تقارن S% ژنوتیپAvena sativa 2 بالاترین (33/61) است که نشان دهنده شباهت بیشتر کروموزوم ها از نظر طول و تقارن آن می باشد و شاخص تقارن ژنوتیپ Avena sativa KC 115014 کمترین (59/58) است که نشان می دهد کروموزوم های این ژنوتیپ از نظر طول با هم اختلاف دارند.