به منظور بررسی تاثیر کودهای بیولوژیک بر روی صفات فیزیولوژیکی تحت شرایط دیم و آبیاری تکمیلی بر روی دو رقم نخود، آزمایشی بصورت کرتهای دو بار خرد شده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار طی سال زراعی 97-1396 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه کردستان اجرا گردید. تیمارهای آبیاری به عنوان عامل اصلی )بدون آبیاری یا دیم، یک بار آبیاری در مرحله گلدهی، دو بار آبیاری در مراحل پر شدن دانه(، دو رقم نخود )ارقام عادل و آزاد( به عنوان عامل فرعی و کاربرد کودهای زیستی در هشت سطح به عنوان فاکتور فرعی فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج این پژوهش نشان داد که کاربرد تلفیقی کودهای زیستی در سطوح دو بار آبیاری تکمیلی باعث بیشترین مقدار صفات فیزیولوژیکی از قبیل ارتفاع، تعداد شاخه های فرعی و تعداد دانه در بوته نخود زراعی شد. رقم عادل به طرز معنیداری در تمامی صفات )ارتفاع، تعداد شاخه‌های فرعی، طول غلاف و تعداد دانه در بوته( از رقم آزاد برتر بود. کاربرد کود زیستی به صورت ترکیبی بیشترین اثر را بر طول غلاف داشت به طوری که بیشترین طول غلاف در تیمار مایکوریزا + نیتروزیست و فسفوزیست + عصاره جلبک )با میانگین 4/3 سانی‌متر (حاصل شد. لذا کاربرد ترکیب مناسب کودهای زیستی و آبیاری تکمیلی برای کاهش اثرات نامطوب تنش خشکی در مناطق خشک و نیمه خشک می‌تواند موثر باشد.
