عرفان کریمیان

سد خاکی داریان در مرز استان کردستان و کرمانشاه روی رودخانه سیروان در نزدیکی شهر پاوه و در مجاورت روستای داریان، با ارتفاع 155 متر تاج سد در سال 1397 احداث شد که میتواند یکی از استعدادهای بالقوه در زمینه فعالیتهای شیلاتی وآبزی پروری به شمار آید. بدینمنظور، مطالعه لیمنولوژیکی آن شامل برر سی عوامل فیزیکوشیمیایی و زیستی در 5 ایستگاه و به صورت ماهانه از فروردین تا اسفندماه 1401 انجام شد. نتایج تحقیق حاضر نشان داد که میانگین سالانه دمای آب در کل دریاچه 16/06 درجه سانتیگراد و غلظت اکسیژن محلول لایه سطحی 9/42 و در لایه عمقی 5/8 میلیگرم بر لیتر برآورد شد. همچنین نتایج نشان داد که لایه ترموکالین دریاچه سد داریان باوجود شکست دمایی در بعضی از ماهها، در کل به صورت مشخص و بارز تشکیل نشد. برای دریاچه جوان داریان میانگین شفافیت نسبتاً متوسط (۱/۸ متر) و میانگین pH کل دریاچه نیز 8/26 بود. در این تحقیق میانگین سالانه قلیائیت، 5BOD، COD، TDS و هدایت الکتریکی به ترتیب برابر با ،136/35 ،7/18 ،13/19 175/67 میلیگرم بر لیتر و 311/46 میکروزیمنس بر سانتیمتر به دست آمد. همچنین میانگین غلظت مواد مغذی در دریاچه مانند فسفات معدنی و فسفر کل برابر با 0/32 و 0/72 میلیگرم بر لیتر و ترکیبات نیتروژنی از جمله میانگین غلظت آمونیوم، یون نیتریت، نیترات و نیتروژن کل به ترتیب برابر با ،0/053 ،0/079 5/04 و 7/03 میلیگرم بر لیتر بود. همچنین دربررسی ترکیب صید و ماهی شناسی دریاچه در مجموع تعداد 810 قطعه ماهی متعلق به 15 گونه از ۱۳ جنس در چهار خانواده صید گردید. از جوامع فیتوپلانکتونی در مجموع 48 جنس، 37 خانواده و 8 شاخه شناسایی شدند. میانگین سالانه تراکم فیتوپالنکتون دریاچه 721 عدد در سی سی بود. در این دریاچه از اواخر بهمن با گرم شدن هوا تا اواخر بهار شرایط برای شکوفایی جلبکی فراهم است. همچنین در مجموع 8 شاخه، 19 خانواده و 47 جنس و گونه از جوامع زئوپلانکتونی شنا سایی شدند و میانگین سالانه تراکم زئوپلانکتون 336/2 عدد در لیتر بود. همچنین براساس مدلهای بکاربرده شده سطح تروفی دریاچه 63/3 تعیین شد و در دسته فوق مغذی یا هایپرتروف قرار میگیرد. توان تولید دریاچه برای هر هکتار 435/8 کیلوگرم در سال برآورد شد. به طورکلی، نتایج هیدروشیمی و فیزیکوشیمیایی مطالعه حاضردریاچه سد داریان و مقایسه آن با مقادیر استاندارد، شرایط را برای آبزی پروری گرمآبی منا سب نشان داد. بنابراین با استفاده از الگوهای مدیریتی صحیح و نظارت کافی و پایشهای بعدی، میتوان رهاسازی و پرورش طبیعی ماهیان گرمابی را با اهداف مهمی مانند اشتغالزایی، ایجاد امنیت غذایی در منطقه و کنترل شکوفایی جلبکی در راستای بهبود کیفیت آب پیش نهاد نمود. اما به دلیل برخی محدودیتهای کیفی آب برای انجام فعالیتهای پرورش ماهیان سردآبی و دیگر آبزیان حساس، شرایط محیطی مطلوب به نظر نمیرسد. به طور کلی با توجه به حوضه آبریز غنی از ریز مغذیها و شرایط اقلیمی منطقه، دریاچه هایپرتروف بوده در مسیر یوتروفیکاسیون شدید قرار دارد و نیاز است با مدیریت صحیح و ماهیدار کردن اصولی همراه با مدیریت ذخایز آبزیان به حفظ کیفیت آب، افزایش تولیدات شیالتی و اشتغالزایی کمک کرد