بهمن بهرام نژاد

به منظور بررسی اثرات کاربرد مواد بیولوژیک حاوی باسیلوس و تریکودرما بر روی صفات کمّی و کیفی نخود در استان کردستان، در سال 1387 آزمایشی در دو بخش مزرعه ای و گلخانه ای به اجرا در آمد. در بخش مزرعه ای اثر رقم در سه سطح (بیوینیج، پیروز وILC- 482 ) و مواد بیولوژیک در هشت سطح شامل شاهد، ضد عفونی با سم بنومیل ، مصرف ماده بیولوژیک سوبتیلین، تریکودرمین b، مصرف توأم سوبتیلین و تریکودرمینb به صورت 5 در هزار و 10 در هزار و به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با چهار تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی واقع در روستای دوشان سنندج اجرا شد. در بخش گلخانه ای اثر رقم در سه سطح (پیروز، هاشم و ILC- 482 ) و مصرف مواد بیولوژیک در پنج سطح (شاهد، شاهد+ فوزاریوم، تریکودرمینb، سوبتیلین ، مخلوط تریکودرمینb و سوبتیلین به صورت 10 در هزار و شیوه مصرف در دو سطح (بذرمال و محلول) به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در گلخانه دانشکده کشاورزی اجرا شد. در بخش مزرعه صفات تعداد غلاف در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد، تعداد گره های روی ریشه، وزن خشک گره ها ، ازت، فسفر، پتاسیم و کلسیم گیاه و دانه، محتوای ازت، فسفر، پتاسیم و کلسیم دانه و در بخش گلخانه صفات درصد بیماری، میزان پروتئین محلول گیاه و میزان فعالیت آنزیم بتا-1و3- گلوکاناز مورد بررسی قرار گرفتند. تجزیه واریانس داده ها نشان داد که . اثر تیمارها بر میزان کلسیم دانه (05/0 > p) و عملکرد دانه (01/0 > p) تأثیر معنی داری بود. ولی بر روی صفات فسفر گیاه و دانه، پتاسیم گیاه و دانه، وزن خشک گره های روی ریشه، وزن هزار دانه و تعداد غلاف در شرایط مزرعه ای (05/0 > p) معنی دار نبود. اثر متقابل رقم و مواد بیولوژیک بر میزان کلسیم دانه، محتوای کلسیم، پتاسیم، فسفر و ازت دانه، عملکرد دانه و تعداد غلاف در بوته (01/0 > p) و بر میزان کلسیم گیاه، ازت دانه و تعداد گره روی ریشه (05/0 > p) معنی دار بود و بر سایر صفات مورد مطالعه (05/0 > p) اثر معنی داری نداشت. مصرف مواد بیولوژیک بر میزان کلسیم دانه در هرسه رقم بسیار معنی دار و بر میزان کلسیم گیاه در رقم پیروز بسیار معنی دار و بر میزان ازت دانه در رقم ILC- 482 و محتوای ازت دانه در هرسه رقم بسیار معنی دار بود. اثر مواد بیولوژیک برمحتوای ازت، فسفر، پتاسیم و کلسیم دانه در رقم بیوینیج تیمارهای مخل