به منظور بررسی تغییرات عملکرد و تبادلات گازی و ارزیابی محدودیت منبع و مخزن در آفتابگردان رقم آذرگل تحت شرایط آبیاری و تنش خشکی آزمایشی در سال 1387 به صورت کرتهای خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در3 تکرار در شرایط مزرعه ای به اجرا درآمد. سطوح فاکتور اصلی شامل تیمار آبیاری (آبیاری در پتانسیل آبی 3- بار) و تنش خشکی ( عدم آبیاری از یک ماه پس از کاشت تا رسیدگی) و سطوح فاکتور فرعی شامل ترکیبی از 5 سطح برگ زدایی (عدم برگ زدایی به عنوان شاهد، 25، 50، 75 و 100 درصد برگ زدایی) در دو مرحله گرده افشانی(5R ) و اتمام دانه بندی(7R ) بود. محدودیت مخزن نیز از طریق قطع نصف طبق در مرحله گرده افشانی در تمامی تیمارهای مورد برر سی اعمال گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تیمارهای برگ زدایی و تنش خشکی از طریق کاهش تولید زیست توده و تعداد دانه پر و در نتیجه کاهش شاخص برداشت عملکرد را کاهش دادند. تنش خشکی بر میزان روغن دانه بی تاثیر بود، میزان پروتئین دانه را کاهش داد و باعث کاهش سرعت فتوسنتز و هدایت روزنه ای و افزایش کارایی مصرف آب گردید، در حالی که برگ زدایی باعث افزایش سرعت فتوسنتز شد. در شرایط تنش خشکی هر دو محدودیت منبع و مخزن مشاهده شد، اما در شرایط آبی علیرغم تولید مواد فتوسنتزی بیشتر، محدودیت مخزن شدیدتر و تعیین کننده نهایی عملکرد بود. در کل می توان گفت با توجه به روند هماهنگ کاهش درصد روغن و افزایش محدودیت منبع در شرایط تنش، استفاده از ارقام با محدودیت منبع کمتر با افزایش درصد روغن همراه خواهد بود. همچنین در شرایط آبی ارقام دارای طبق بزرگتر و تعداد دانه بیشتر در طبق می توانند بواسطه رفع محدودیت مخزن به بهبود عملکرد در این شرایط کمک کنند.
