علی اکبر مظفری

آجیلوپس تریانسیالیس (2n=4x=28; CtCtUtUt) یکی از گونه های تتراپلوئید جنس آجیلوپس و از منابع با ارزش ژن های مقاومت به تنش های زیستی و غیر زیستی می باشد. در این تحقیق ارقام گندم نان (2n=6x=42; AABBDD) امید، نوید، زرین، پیشگام و MV-17 با گونه آجیلوپس تریانسیالیس تلاقی داده شده و هیبریدهای F1 و F2 (حاصل از خودباروری F1) مورد بررسی سیتوژنتیکی و مورفولوژیکی قرار گرفتند. تفاوت معنی داری بین تلاقی پذیری ارقام مختلف گندم (با میانگین تلاقی پذیری 24/46 درصد) مشاهده شد. هیبریدهای F1 طبق انتظار 35 کروموزوم (n=5x=35; ABDUtCt) داشتند. فروانی تشکیل بذرهای F2 حدود 54/3 درصد در گلچه بود. تعداد کروموزوم های در نمونه ای از بذرهای F2 از 40 تا 70 متغیر بود، لذا در بین آنها آمفی پلوئید (2n=10x=70; AABBDDUtUtCtCt) خود به خودی مشاهده شد. همچنین القای پلی پلوئیدی با کلشی سین موفقت آمیز بوده و یکی از بذرهای F1 تیمار شده بذرهای 70 کروموزومی تولید کرد. در بررسی متافاز I میوزی در هیبریدهای F1 به طور متوسط تعداد 21 یونی والنت و هفت بی والنت مشاهده شد. از نظر رسیدگی هیبریدهای نسل اول 30 روز دیر رس تر از والدین خود بودند. فراوانی بذرهای BC1F1 حاصل از تلاقی برگشتی هیبریدهای نسل اول (♀) با والد گندم (♂)، نسبت به بذرهای F2 کمتر و در حدود 27/1 درصد بود. در این تحقیق آمفی پلوئیدهای مصنوعی خود به خودی و القایی از تلاقی ارقام گندم نان با آجیلوپس تریانسیالیس بدست آمد که می تواند به عنوان پلی در برنامه های بهنژادی گندم به کار رود.