عنوان	بررسی ردپای مصرف آب در تولید محصولات زراعی استان کردستان
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	منابع آبی، محصولات زراعی منتخب، روش آبیاری، اجزای ردپای آب، راندمان آبیاری.
چکیده	تأمین امنیت غذایی جمعیت افزایش یافته جهان سبب افزایش فشار بر منابع طبیعی شده است. از طرفی دیگر قرار گرفتن در نواحی گرم و خشک نیز موجب تشدید این تنش‌ها شده است. کشور ایران نیز در نواحی گرم و نیمه‌خشک جهان واقع شده است. لذا با توجه به ازدیاد مصرف آب و تلفات آن به خصوص در بخش کشاورزی مدیریت تقاضا و تعدیل مصرف آن ضروری به نظر می‌رسد. بنابراین ایجاد حسابداری ردپای آب برای بررسی جریان‌های آب مجازی و همچنین تجدید نظر در سیاست‌های تجاری حائز اهمیت می‌باشد. مطالعه حاضر با هدف محاسبه ردپای آب برای سه محصول گندم، جو و سیب‌زمینی در استان کردستان با به کارگیری چارچوب پیشنهادی انجام گرفت (Hoekstra & Chapagain, 2008). در این پژوهش، برای دستیابی به اطلاعات و داده‌های مورد نیاز، از روش جمع‌آوری اسنادی و کتابخانه‌ای استفاده شده است. داده‌های مورد نیاز پژوهش از طریق مراجعه به پایگاه‌های داده معتبر شامل سازمان جهاد کشاورزی و آمارنامه‌های رسمی موجود در جهاد کشاورزی گردآوری شده است. همچنین داه‌های مربوط به نیاز آبی گیاه، تبخیر و تعرق و بارندگی مؤثر نیز از طریق نرم‌افزار Netwat جمع‌آوری گردید. نتایج نشان داد بر اساس داده‌های سال زراعی 1402-1401 مجموع ردپای آب در تولید محصولات که 37 درصد اراضی آبی و 63 درصد اراضی دیم می‌باشد، 7/2343 میلیون مترمکعب محاسبه گردید. سهم محصول گندم آبی و دیم از مجموع ردپای آب با توجه به بالا بودن سطح زیر کشت اختصاص یافته به این محصول بیش از 80 درصد می‌باشد. مجموع ردپای آب آبی و سبز محصولات آبی به ترتیب برای گندم، سیب‌زمینی و جو، به 045/640، 436/55 و 418/207 میلیون مترمکعب محاسبه شده است. همچنین نتایج حاصل از محاسبه ردپای آب بر اساس روش آبیاری و در نظر گرفتن راندمان‌های متفاوت آب در بخش کشاورزی استان نشان داد که بالاترین حجم ردپای آب برای هر سه محصول مربوط به روش آبیاری غرقابی با راندمان 30 درصد می‌باشد و کمترین ردپای آب نیز برای محصولات آبی در آبیاری به روش نواری یا تیپ که راندمان 95 درصد دارد، می‌باشد. همچنین ردپای آب در مورد روش آبیاری قطره‌ای نیز برای محصولات مورد بررسی در رتبه بعدی به لحاظ مصرف آب قرار می‌گیرد که ضرورت استفاده از روش‌های کاراتر و با راندمان بالاتر را نشان می‌دهد. از این‌رو پیشنهاد می‌شود دولت از طریق اعطای یارانه به استفاده از سیستم‌های آبیاری با راندمان بالا کشاورزان را به استفاده از روش‌های آبیاری مدرن تشویق نماید. همچنین، برگزاری دوره‌های آموزشی برای کشاورزان در خصوص اهمیت کیفیت آب و تأثیر آن بر روی کارایی محصولات کشاورزی ضروری است. از سوی دیگر، پیشنهاد می‌شود که تحقیقات بیشتری در زمینه تأثیر تغییرات اقلیمی بر منابع آبی و کیفیت محصولات انجام شود تا کشاورزان بتوانند با اتخاذ استراتژی‌های مناسب، به چالش‌های پیش‌رو پاسخ دهند.
پژوهشگران	محمود حاجی رحیمی (استاد راهنما)، حامد قادرزاده (استاد راهنما)، سیده ادیبه حسینی (دانشجو)