مشخصات پژوهش

عنوان	آینده پژوهی در جمعیت استان قزوین با سند توسعه ملی و آمایش سرزمینی
نوع پژوهش	طرح پژوهشی خاتمه یافته
کلیدواژه‌ها	وضعیت جمعیتی استان قزوین، تغییرات جمعیتی، آینده پژوهی جمعیت، سند توسعه ملی، آمایش سرزمینی
چکیده	در این تحقیق سعی شد وضعیت جمعیتی استان قزوین و تغییرات آن در آینده ترسیم شود. نکات کلیدی حاصل از یافته های این پژوهش را می توان در موارد زیر خلاصه کرد: - استان قزوین هم راستا با کل کشور تغییراتی را هم در حجم و هم در ساختار سنی در آینده تجربه خواهد نمود. حجم جمعیتی استان قزوین تا حدود 30 سال آینده بیش از 60 درصد افزایش خواهد یافت و به حدود 2 میلیون نفر خواهد رسید. سیاست گذاران استانی از هم اکنون باید تمهیدات لازم برای تأمین و اداره این جمعیت گسترده را فراهم آورند. - در کنار رشد تعداد جمعیت در استان قزوین (1.6 درصد در سال)، که در نتیجه کاهش مرگ ومیر است، ساختار سنی جمعیت نیز تغییر نموده و حجم سالمندان در جمعیت افزایش خواهد یافت. رشد جمعیت سالمندان تا سال 1430 در حدود 350 درصد خواهد بود و استان قزوین باید خود را برای اداره یک جمعیت سالمند تقریباً 300 هزار نفری مهیا کند. - نرخ رشد سالیانه جمعیت 1.6 درصدی در این استان نسبتاً بالا بوده و جمعیت استان احتمالاً در 44 سال آینده دو برابر شده و به حدود 2 میلیون نفر می رسد. بنابراین، سیاست گذاری در حوزه تأمین نیازهای معیشتی از جمله آب، مسکن و .... باید به شدت مورد توجه باشد. - کاهش مرگ ومیر و افزایش امید زندگی باعث شده است تا در آینده جمعیت بیشتری به سنین سالمندی برسند و لذا جمعیت سالمند در استان قزوین بیش از چهارونیم برابر خواهد شد. - درصد جمعیت سالمند در استان قزوین در آینده افزایش یافته و بر اساس تعاریف جمعیت شناختی، استان را وارد فاز سالمندی جمعیت خواهد کرد. از ویژگی های سالمندی در آینده، زنانه شدن آن است. - همان گونه که در گزارش وضعیت سالمندی جمعیت در کشور ذکر شده است، در اینجا نیز باید یادآور شویم که قبل از هرگونه ملاحظات جمعیتی-اجتماعی در برنامه ریزی ها، پیشنهاد می شود تعاریف نادرست در مورد سالخوردگی جمعیت، چه از طریق سخنرانی و سمینارهای علمی، چه بولتن های اطلاع رسانی و یا برگزاری کارگاه برای مدیران و سیاست گذارانی که در تدوین و اجرای سیاست های جمعیتی دخیل هستند، اصلاح شود. همان طور که در این گزارش به طور مبسوط بحث شده است، سالخوردگی فردی (individual ageing) و سالخوردگی جمعیت (population ageing) دو پدیده جمعیتی مرتبط ولی اساساً متمایز هستند. باید به درستی به خاطر داشت که برنامه ریزی های مربوط به ارتقای سطح زندگی و رفاه و به زیستی سالمندان بر شمار جمعیت و ویژگی های جمعیتی و اقتصادی-اجتماعی استوار می شوند، که از پدیده اول ریشه می گیرد. در حالی که جنبه مرتبط با کاهش سطح باروری، آن گونه که در سیاست های جمعیتی از آن بحث می شود، به تأثیر این رفتار جمعیتی بر ساختار سنی و بر هم خوردن تناسب جمعیت گروه های مختلف سنی و یا سالخوردگی جمعیت باز می گردد. سالخوردگی فردی حاصل افزایش شانس زنده ماندن و سالخوردگی جمعیت نتیجه گذار جمعیتی جوامع است و از هر دو این جهات همان طور که در بولتن ها و گزارش های سازمان ملل متحد آمده است، این پدیده اجتناب ناپذیر، فراگیر، نوظهور و بازگشت ناپذیر است. در واقع از آنجا که سالخوردگی فردی نتیجه اجناب ناپذیر افزایش شانس زنده ماندن بوده که به نوبه خود ناشی از به ثمر رسیدن تلاش ملّی برای افزایش امید زندگی و طول عمر مردمان است، خواه ناخواه جمعیت سالمند استان در آینده رو به افزایش خواهد بود. مضمون سیاستی این واقعیت این است که روند فزاینده تعداد سالمندان غیرقابل تغییر است. این ارقام کاملاً مستقل از هر افزایشی یا کاهشی است که در سطح بارروی ایران رخ دهد و بنابراین برنامه ها باید جامعه را برای چنین جمعیتی آماده کنند. - نیاز است در طی همین سال ها مطالعاتی در حوزه جمعیت سالمند و نیازها و مشکلات آن ها انجام شده تا بهتر بتوان در آینده با جمعیت چند برابری سالمند مواجه شد. باید یادآور شد که سالمندان آینده در حال حاضر در سنین جوانی هستند. لذا برنامه های سالمندی فعال و سالم باید از همین سنین بر روی جوانان اجرا شده تا با داشتن سبک زندگی سالم، جوانان را به صورت سالم به سنین سالخوردگی هدایت کنیم. - از آنجایی که بسیاری از بیماری ها و مشکلات سلامت دوران سالمند از سال های قبل شروع می شوند، طراحی مداخلات و برنامه هایی برای پیشگیری و مراقبت از بیماری های سالمندی باید از سال ها قبل مورد توجه قرار گیرند. لذا ترویج شیوه سالم زندگی از جمله تغذیه مناسب و صحیح (مثل کاهش مصرف روغن، شکر و نمک)، فعالیت فیزیکی کافی، نکشیدن سیگار و بهداشت فردی باید در برنامه های سلامت دوران سالمندی مورد توجه قرار گیرد. - گذار ساختار سنی و سالخوردگی جمعیت تأثیر عمیقی بر شرایط اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، بهداشتی-درمانی و ... خواهد گذاشت. شدت این تأثیر بستگی به سرعت رُخداد پدیده (سالخوردگی جمعیت) دارد. وقتی نسبت سالمندان در جمعی
پژوهشگران	فریده شمس قهفرخی (همکار)، لیلا زندی ناوگران (همکار)، سعید خانی (مجری اول)