مشخصات پژوهش

عنوان	تحلیل تطبیقی تصویر معشوق در اشعار حافظ و ملایی جزیری با تکیه بر تشبیه (مطالعه موردی: 50 شعر از هر شاعر)
نوع پژوهش	پایان نامه
کلیدواژه‌ها	دبیات تطبیقی، حافظ، جزیری، معشوق.
چکیده	ادبیات تطبیقی به بررسی و تحلیل تأثیرها و تأثرهای ادبی ملل مختلف می پردازد. هدف از انجام پژوهش حاضر، بررسی تطبیقی تصویر معشوق با تکیه بر تشبیه در اشعار ملایی جزیری و حافظ و همچنین نشان دادن تشابه و تفاوت تصویر معشوق و خوشه های آن در اشعار آن ها بود. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و جامعۀ آماری دیوان اشعار جزیری و دیوان حافظ شیرازی و منابع مرتبط با آن ها است. توصیف و تحلیل یافته ها نشان داد که پر بسامدترین عناصر برای تصویرسازی از معشوق در اشعار حافظ و جزیری عبارت اند از: رخ (صورت)، زلف، لب، ابرو و قامت. تصویر رخ (صورت) به ترتیب در اشعار حافظ (82/26 درصد) و جزیری (89/25 درصد) از بیشترین بسامد برخوردار است. سپس زلف به ترتیب در اشعار حافظ (85/15 درصد) و جزیری (10/24 درصد) در رتبۀ دوم قرار دارد. در بین تصاویر معشوق خلق شده از رهگذر تشبیه در اشعار حافظ، تشبیه حسی به حسی (57 درصد) و بعد از آن تشبیه بلیغ (55 درصد) بالاترین بسامد را دارا است. از نظر انواع تشبیه به اعتبار اشکال، حافظ بیشتر تمایل به استفاده از تشبیه های ملفوف و مفروق (31 درصد) داشته و فقط 9 درصد از تشبیه ها از نوع تسویه هستند. همچنین از نظر انواع تشبیه به اعتبار عقلی و حسی بودن، بیشترین تشبیه های به کار رفته در اشعار جزیری، از نوع حسی به حسی (84 درصد) است و تشبیه عقلی به عقلی (3 درصد) بسامد چندانی ندارد. تشبیه بلیغ با 42 درصد بالاترین بسامد را در انواع تشبیه بر اساس ارکان دارا است. در مورد تشبیه از نظر اشکال باید اذعان داشت علی رغم اینکه نمونه-هایی از تشبیه های تسویه، معکوس و مشروط در اشعار جزیری دیده می شود اما این گونه تشبیه ها بسامد چندانی ندارند و جزیری کمتر به استفاده از چنین ساختارهای تشبیهی روی خوش نشان داده است. با این حال تشبیه جمع با 42 درصد بیشترین بسامد را به خود اختصاص داد. در مجموع، کاربرد گسترده و تنوع تشبیه ها در دیوان حافظ و جزیری نشان دهندۀ نبوغ و استعداد آن ها در شعر و شاعری است؛ به گونه ای که خواننده را به تعجب و اظهار شگفتی وا می دارد و تحسین آن ها را در پی دارد.
پژوهشگران	نیروژ موسی عثمان (دانشجو)، هیوا حسن پور (استاد راهنما)