یاور وفائی

سبزیجات بهاری به دلیل امکان ایجاد تنوع غذائی مناسب، محتوای بالای فیبر غذائی مناسب و تسهیل دفع و ممانعت از جذب سموم موجود در دیگر مواد غذائی، محتوای کم انرژی و وجود املاح و ویتامین-ها، از نظر تغذیه ای بسیار مفید هستند. در این خصوص گروهی از سبزیجات هستند که به صورت طبیعی در برخی مناطق و به خصوص مناطق کوهستانی رویش پیدا می‌کنند که به سبزی‌های کوهی معروف هستند. خانواده آراسه یا شیپوری دارای 118 جنس و 3800 گونه می‌باشد. یکی از گیاهان خانواده آراسه گونه Arum conophalloides Kotschy ex Schott می‌باشد که در فصل بهار به عنوان یک سبزی به صورت پخته در انوع غذاهای محلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با هدف شناسایی اجزای اسانس گیاه کارده و تأثیر موقعیت جغرافیایی بر ترکیبات اسانس این گیاه تعداد 17 گیاه از هر جمعیت از 6 منطقه جغرافیایی در استان‌های کردستان و کرمانشاه شامل سنندج، چهارزبر، پاوه، روانسر، کرند و مریوان در فروردین و اردیبهشت ماه سال 1399 جمع‌آوری و با استفاده از GC-MS ترکیبات موجود در اسانس این گیاهان شناسایی شد. نوع آزمایش طرح کاملا"تصادفی در 3 تکرارانجام شد.بر اساس نتایج، در اسانس گیاه کارده جمعیت چهارزبر39 ترکیب (54/95%)، در اسانس جمعیت کرند غرب 48 ترکیب (65/96 %)، در اسانس جمعیت پاوه 37 ترکیب (60/94 %)، در اسانس جمعیت روانسر 24 ترکیب (77/98 %)، در اسانس جمعیت سنندج (کرجو) 54ترکیب (22/97 %) و در اسانس جمعیت مریوان 40 ترکیب (05/ 95%) بدست آمد. در جمعیت منطقه چهارزبر ترکیبات Borneol با 3/23%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl با 4/21%، Eucalyptol با 29/20%، Decane با 80/5%، بیشترین درصد ترکیبات را داشتند، درحالی که در جمعیت کرند غرب Borneol با 08/19%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl با 18/17%، Eucalyptol با 98/16% و Decane با 23/5%، بیشترین درصد ترکیبات و در جمعیت مریوان Borneol با 92/17%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl با 01/16%، Eucalyptol با 31/13% و Decane با 47/10% بیشترین درصد ترکیبات و در جمعیت پاوه Borneol با 29/23%، Eucalyptol با 78/22%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl- با 47/22% و Decane با 36/3% بیشترین درصد ترکیبات و در جمعیت روانسر Decane با 46/16%، Borneol با 50/15%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl- با 72/14% و Eucalyptol با 24/14% بیشترین درصد ترکیبات و در جمعیت سنندج Borneol با 74/15%، 1,6-Octadien-3-ol, 3,7-dimethyl- با 24/14%، Eucalyptol با 22/13% و Decane با 44/10% بیشترین درصد ترکیبات را داشتند. بر این اساس نتایج پژوهش حاضر اثرگذاری معنی‌دار شرایط رویشگاه را بر نوع و درصد اجزای اسانس گیاه کارده نشان داد.