وحید زادمجید

آلودگی منابع آبی، احداث سدها و صید بی رویه، جمعیت بسیاری از گونه های با ارزش ماهیان را مورد تهدید قرار داده است. از این رو به منظور بازسازی و حفظ ذخایر ژنتیکی این گونه ها، ارائه راهکار مناسب برای ذخیره سازی طولانی مدت سلول های جنسی (مانند اسپرم) یک روش مهم برای حفظ اطلاعات ژنتیکی و تسهیل تولیدمثل مصنوعی است. در پژوهش حاضر امکان انجماد اسپرم مولدین وحشی سیاه ماهی فلس ریز (Capoeta damascina) بررسی و کیفیت اسپرم های یخ زدایی شده (دفریز شده) از طریق ارزیابی پارامترهای کیفی اسپرم (تحرک اسپرم)، موفقیت لقاح و کیفیت لاروهای تولیدی مورد مطالعه قرار گرفته است. القاء اسپرم ریزی مولدین وحشی صید شده (15 قطعه مولد نر) در فصل بهار از طریق تزریق هورمون sGnRHa صورت گرفت و پس از بررسی کیفیت اسپرم ها، اسپرم های واجد تحرک بالای 80 درصد جهت فرایند انجماد مورد استفاده قرار گرفتند. به منظور انجماد، از رقیق کننده HBSS و سه محافظت کننده دی متیل سولفوکسید (DMSO)، متانول (Meth) و پروپیلن گلیکول (PG) با دو غلظت 5% و 10% و در 3 تکرار استفاده شد. پس از انجام تست سمیت با استفاده از محافظت کننده های مختلف، به منظور فرایند انجماد، اسپرم ها در پایوت های 5/0 میلی لیتری بارگیری شده و پس از قرارگیری در معرض بخار نیتروژن مایع (بر اساس ارتفاع از سطح نیتروژن مایع)، برای ذخیره سازی طولانی مدت در نیتروژن مایع غوطه ور شدند. تست سمیت محافظت کننده ها نشان داد که غلظت 10 درصد محافظت کننده به منظور انجماد اسپرم سیاه ماهی فلس ریز سمیت بالایی دارد و تحرک اسپرم بلافاصله پس از مخلوط کردن با محافظت کننده ها کاهش معنی داری نشان داد. پس از گذشت یک هفته از انجماد، یخ زدایی شدن اسپرم ها در حمام آب گرم با دمای 40 درجه سانتی گراد برای مدت 13 ثانیه صورت گرفت و پارامترهای کیفی اسپرم (طول دوره تحرک و درصد اسپرم های متحرک) ارزیابی شد. تحرک اسپرم در 2 گروه DMSO و PG با غلظت 10% برابر صفر بود. در طول دوره تحرک اسپرم در تیمارهای DMSO-5%، PG-5%، Meth-5% و Meth-10% اختلاف معنی داری وجود نداشت (05/0p). بیشترین میزان درصد تحرک اسپرم و همچنین درصد لقاح در گروه Meth-5% مشاهده شد. بالاترین درصد تفریخ مربوط به دو گروه DMSO-5% و Meth-10% بود. درصد لاروهای نرمال در Meth-5% و PG-5% بیشتر از سایر گروه ها بود. انجماد اسپرم تأثیر منفی بر درصد بازماندگی و رشد لاروها نداشت. یافته های این تحقیق نشان می دهد که محافظت کننده های Meth-5% و PG-5% به دلیل ایجاد بالاترین درصد لاروهای نرمال، جهت انجماد اسپرم سیاه ماهی فلس ریز مناسب ترین می باشند.