وحید حسینی

خاکسترِ حاصل از آتش سوزی که حاوی عناصر غذایی مهمی است؛ با ایجاد تغییراتی در خاک و ترمیم عرصه های سوخته شده نقش مهمی را در جنگل ایفا می کند. مواد قابل اشتعال، از جمله لاشبرگ و مواد حاصل از درختان و درختچه ها، منبع اصلی خاکستر در جنگل هستند. بنابراین هدف از انجام این پژوهش، مقایسه ی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی خاکسترِ لاشبرگ و شاخه های با ابعاد مختلف (قطر کمتر از دو سانتی متر و قطر دو تا پنج سانتی متر) در گونه های برودار و مازودار تحت شرایط کنترل شده می باشد. به منظور جمع آوری نمونه ها، ابتدا یک ترانسکت به طول 250 متر در یک دامنه، عمود بر جهت شیب و بر روی خطوط تراز در جنگل پیاده شد. نمونه های لاشبرگ و شاخه ها در زیر تاج 8 پایه درخت برودار (QuercusbrantiiLindl) و 8 پایه درخت مازودار (QuercusinfectoriaOliv)، در فواصل 30 متری از همدیگر در تابستان 1398 جمع آوری شد. در نهایت 48 نمونه بقایای گیاهی برداشت شد. ویژگی های لاشبرگ و شاخه های با ابعاد مختلف در هر دو گونه، قبل از سوختن نیز اندازه گیری شد. سپس نمونه های باقی مانده به طور مستقیم سوزانده شدند؛ که مدت زمان سوختن و درجه حرارت هر سه تیمار برای هر دو گونه (هر کدام 8 تکرار) با استفاده از دماسنج مدل UT305C اندازه گیری شد.در مجموع 96 نمونه تهیه گردید. نتایج این پژوهش نشان داد، مقدار پتاسیم، pH وEcدر خاکسترِ هر دو گونه، در هر سه تیمار، نسبت به نمونه های نسوخته، به طور معنی داری افزایش یافتند. درحالی که درصد کربن آلی و نیتروژن کل در هر دو گونه و هر سه تیمار، زمانی که سوزانده شدند، کاهش پیدا کردند. همچنین مقدار فسفر در خاکسترِ لاشبرگ های برودار و مازودار، نسبت به لاشبرگ های نسوخته ، به طور معنی داری افزایش یافت؛ اما مقدار آن در شاخه های با قطر کمتر از 2 سانتی متر و شاخه های با قطر 2 تا 5 سانتی متر، در هر دو گونه، زمانی که سوزانده شدند نسبت به نسوخته کاهش یافت. همچنین مقدار کلسیم در خاکستر لاشبرگ های گونه برودار نسبت به نسوخته، افزایش پیدا کرد؛ در حالی که مقدار آن در خاکستر لاشبرگ های گونه مازودار، نسبت به نسوخته، کاهش یافت. مقدار کلسیم در خاکسترِ شاخه های با قطر کمتر از 2 سانتی متر و شاخه های با قطر 2 تا 5 سانتی متر، در هر دو گونه، نسبت به نسوخته، کاهش یافت. کاهش غلظت عناصر غذایی در خاکستر حاصل از لاشبرگ گونه های برودار و مازودار به ترتیب N>C>K>P>Ca بود. در حالی که در خاکستر حاصل از شاخه های با قطر کمتر از 2 سانتی متر و شاخه های با قطر 2 تا 5 سانتی متر میزان کاهش غلظت این عناصر به ترتیب N>Ca