بررسی رابطۀ متقابل ادبیات و سینما و یافتن ظرفیت های سینمایی آثار ادبی، کانون توجه پژوهشگران قرار گرفته است. نمی توان منکر این نکته شد که در میان هنرهای بشری، عالم سینما، دارای بیشترین ظرفیت های تبلیغاتی و رسانه ای است. سیر نام گذاری و درک موضوع، در ادبیات و سینما با هم متفاوت است. خواننده متن ادبی از نظام واژگانی به درک موضوع می رسد، اما بینندۀ فیلم از درک موضوع و مقایسۀ نماها و تصاویر، به درک و یافتن واژه ای برای نام گذاری می رسد. در این پژوهش از تحلیل تطبیقی روایت سینمایی بهره گرفته شده است. مسئله اصلی پژوهش رساله حاضر این است که سه نویسنده و کارگردان ایرانی منتخب در این پژوهش؛ مسعود کیمیایی نویسنده رمان جسدهای شیشه ای، داریوش مهرجویی نویسنده رمان درخرابات مغان، حسن هدایت نویسنده رمان درویش خان؛ چه قدر به اصول داستان نویسی وقوف داشته اند و آن اصول را به کار گرفته اند؟ همچنین مهارت و تجربه نویسندگان در حوزه فیلم سازی، چه قدر در نگارش رمان مؤثر بوده است؟ مجموع شگردهای متن رمان و میزان تناسب آن ها را با هم ارزیابی کرده ایم. ساختار رمان را شرح داده ایم. کیمیایی در شخصیت پردازی رمان عمدتاً موفق است اما در مواردی به جای نقل داستان در گفتار و کردار شخصیت ها، راوی به سخنرانی یا قضاوت می پردازد. زبان شخصیت های داستان عمدتاً با موقعیت و سطح سواد و مسئولیت آنان متناسب است، اما راوی خیلی از شخصیت ها را بدون تمهید و به صورت ناگهانی وارد رمان می کند. نویسنده به خوبی از ظرفیت های سینمایی برای عمق بخشی به شخصیت ها، نقل جزئیات مکان داستان، تحرّک و تجسّم بخشی به مسائل انتزاعی، انتخاب نوع زاویه دید، تلفیق روایت سخن با تصویر و خلق مصوّر تعابیر شاعرانه استفاده کرده است. در خرابات مغان مهرجویی نتوانسته شخصیت پردازی موفقی داشته باشد، مهرجویی تک شخصیت داستان که قهرمان داستان هم محسوب می شود را در بسیاری از موارد بدون پیش زمینه مناسب دارای ابعاد ماورایی خاصی می نماید و در پایان هم مسئله ای که نویسنده تمام صفحات کتاب را به آن اختصاص داده؛ وکشمکش و گره داستان که تقابل بین ایمان و دین و مادی گرایی است را بدون سرانجامی خاص و قابل قبول ختم به همان مادی گرایی می کند. رمان مهرجویی یک سناریو است که نویسنده بسیار عجول به نوشتن آن پرداخته است. از ظرفیت های سینمایی و خلق روایت سخن با تصویر در این رمان صحنه هایی بسیار جزئی دیده می شود. رمان درویش خان که دربارۀ زندگی و موسیقی درویش خان استاد موسیقی است. اگرچه به صورت زندگی نامه است و از زبان راوی های متفاوت نقل می شود، اما نویسنده در شخصیت پردازی، گره افکنی و توصیف رمان موفق بوده است. هدایت در این رمان از ظرفیت های سینمایی و تلفیق روایت سخن با تصویر استفاده نموده و تصاویری بکر و زیبا خلق نموده است. با بررسی رمان جسدهای شیشه ای و درخرابات مغان و درویش خان این نتیجه به دست آمد که کارگردانی این سه مؤلف و تکنیک های سینمایی در چگونگی نوشتن رمان ها بی تأثیر نبوده است. بخصوص در جسدهای شیشه ای بیشترین تأثیر و تکنیک را از سینما گرفته است. در خرابات مغان نیز کم و بیش این تکنیک ها دیده می شود. درویش خان هم مانند فیلم ها و سریال ها دارای روایتی مستندگونه، شفاف و زیبا است.
