این آزمایش با هدف ارزیابی تاثیر باکتری ریزوبیوم و قارچ میکوریزا بر برخی خصوصیات مورفولوژیک ر دو رقم نخود در شرایط مزرعه اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی در این آزمایش شامل دو رقم نخود (کاکا و ILC482)، ریزوبیوم در دو سطح (تلقیح شده، عدم تلقیح) و قارچ میکوریزا در سه سطح (شاهد،Glomus intraradis و Glomus mosaee) بودند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. صفات اندازه گیری شده شامل تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته، عملکرد بیولوژیک و تعداد شاخه های اصلی بود. نتایج به دست آمده نشان داد که از لحاظ تعداد شاخه های اصلی اثر رقم و همچنین در عملکرد بیولوژیک اثرمتقابل قارچ و ریزوبیوم در سطح 5 درصد معنی دار بود. و همچنین در صفت ارتفاع بوته هیچ یک از اثرات فاکتورهای آزمایش معنی دار نبود. و بیشترین میزان تعداد غلاف در بوته به کاربرد توام قارچ موسایی و ریزوبیوم و رقم کاکا مربوط بود.
