شهلا حسینی

جنس لاله واژگون ) ( Fritillaria Lمتعلق به تیره سوسنیان ( )Liliaceaاست، که بالغ بر 125گونه با اهمیت دارویی، زینتی و باغبانی را شامل میشود. گونههای این جنس شامل گیاهانی چند ساله، پیازدار و دارای گلهایی واژگون و پرچمهایی بنچسب هستد. لاله واژگون به عنوان یک مدل سیتوژنتیک پیشگام برای مطالعه میوز، میتوز و ساختار کروموزوم، به دلیل داشتن کروموزومهای فوقالعاده بزرگ و همچنین به عنوان جنسی که حاوی بزرگترین ژنوم گیاهی است شناخته شده است. اولین قدم جهت شناخت خصوصیات ژنتیکی یک گیاه تشخیص وضعیت کروموزومی آن گیاه میباشد و به کمک اطلاعات کروموزومی امکان مقایسه گونهها فراهم میگردد. مقایسهی کل DNAکروموزومی هر سلول در بین گونههای مختلف، حاکی از این است که ژنوم یوکاریوتهای عالی حاوی مقادیر زیادی از توالیهای تکرار شونده است، که کدکننده یا غیر کدکننده بوده و در عین حال این توالیها به شدت متغیر هستند. در پژوهش حاضر 6گونه از جنس Fritillariaاز مناطق مختلف استان کردستان جمعآوری شدند و مورد مطالعه کروموزومی و تغیین موقعیت توالیهای تکراری RNAریبوزومی قرار گرفتند. این F. zagrica, F. raddeana, F. persica, F. chlorantha, F. :گونهها شامل که با روش5srDNA و45srDNA هستند. توالیهایavromanica, F. assyriaca کیت-ترجمه نشاندار شده بودند، به عنوان کاوشگر برای تشخیص نواحی سازمان دهنده هستکی در ساختار کروموزوم این گونهها مورد استفاده قرار گرفتند. تکنیک مورد استفاده، هیبریدیزاسیون فلوروسانس درجا ( )FISHبود و پارامترهای کروموزومی و کاریوتایپی به وسیله نرمافزار ایدیوگرام آنالیز شدند. نتایج بدستآمده نشان داد که همه گونهها دیپلویید بوده و عدد کروموزومی آنها 2n=2x=24است. توالیهای هدف در این مطالعه با تنوع در تعداد در نواحی تلومری کروموزومهای گونههای مختلف دیده شدند. کروموزوم Bدر تعداد 4-3عدد، برای نخستین بار در گونه F. assyriacaدر دو جمعیت ( F.assyriacaاکوتیپ آبیدر و اکوتیپ صلواتآباد) گزارش شد و 2عدد Bکروموزوم نیز درگونه F. zagricaمشاهده گردید