دریاچه زریبار، به عنوان یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری استان کردستان، در دهه های اخیر با چالش های متعددی روبرو شده است. بررسی رابطه آب های سطحی – زیرزمینی برای فهم عوامل موثر بر نوسانات تراز دریاچه و بیلان آبی دریاچه ضروری است و به مدیریت بهینه این اکوسیستم پیچیده کمک خواهد نمود. در این راستا، تعیین موقعیت چشمه های کف دریاچه، اندازه گیری یا تخمین دبی آنها، و نقش چشمه ها و تخلیه آب زیرزمینی در بیلان آب دریاچه حائز اهمیت بالایی است. لذا در این مطالعه، ابتدا خصوصیات دریاچه و حوضه بالادست آن در قالب مطالعات پایه بررسی شد و جهت تعیین محل چشمه ها از روش های متعددی استفاده گردید از جمله مطالعات ژئومتری، مطالعات سنجش از دور، پایش تغییرات مکانی دما و مشاهدات میدانی مستقیم توسط غواصان. براساس نتایج حاصله، تغییرات عمق دریاچه زریبار در پهنه آبی دائمی دریاچه بصورت تدریجی و بدون مشاهده ناهمگونی توپوگرافی بود و کف دریاچه در بیشتر نقاط بافت مشابه و پوشیده از رسوبات ریز دانه و لجن را نشان داد. براساس مطالعات سنجش از دور و دانش شناگران و غواصان بومی، سه محدوده واقع در غرب، جنوب و شرق دریاچه زریبار به عنوان مناطق بالقوه برای حضور چشمه ها تعیین شد و مشاهدات مستقیم غواصی در این مناطق در مهر ماه 1397 (به عنوان دوره کم آبی) و اردیبهشت 1398 (به عنوان دوره پرآبی) انجام گرفت. متاسفانه پایش غواصان در دو بازه زمانی مذکور منجر به مشاهده مستقیم چشمه ها نشد. شناگران و غواصان محلی به احساس اختلاف دمای شدیدتر سطح و کف آب در محدوده های مورد بررسی اذغان داشتند با این حال مشاهده نشدن چشمه ها می تواند به پوشش رسوب و لجن با ضخامت قابل توجه روی این منابع احتمالی مرتبط باشد. همچنین تغییرات زمانی و مکانی دمای دریاچه زریبار در دوره سرد (زمستان 1397) و گرم (تابستان 1398) در 35 نقطه انتخابی بررسی شد و با توجه به نقاط ثبت شده و براساس روش درونیابی IDW، نقشه تغییرات مکانی دمای دریاچه زریبار برای هر دو فصل ترسیم شد. بررسی های اقلیمی، هیدرولوژیکی و ژئوهیدرولوژیکی دریاچه زریبار به منظور تعیین نقش این عوامل در نوسانات مکانی و زمانی ذخیره آبی تالاب زریبار نشان دهنده اثرات غیرقابل انکار بارش بر تراز دریاچه زریبار بود. با اتمام بارش ها، تراز دریاچه روند نزولی به خود می گیرد که البته بخشی از این الگوی روند مربوط به افزایش دما و افزایش میزان تبخیر از دریاچه بوده است. پایش داده های تراز آب زیرزمینی در چاه های پیزومتری اطراف دریاچه زریبار در مقابل نوسانات تراز دریاچه در سال آبی 98-1397 نشان داد که در پیزومترهای کولان و سیف (بخش شرقی دریاچه)، تراز آبخوان در ماه های مهر و آبان 1397 پایین تر از تراز دریاچه بود. بنابراین در این ماه ها دریاچه در بخش شرقی به تغذیه آبخوان پرداخته است. در سایر پیزومترها، تراز آبخوان در کل دوره زمانی سال آبی 98-1397 بالاتر از تراز دریاچه بود و می توان چنین استنباط کرد که دریاچه زریبار در بیشتر ایام سال آبی 98-1397 از نوع گیرنده بوده است. تعیین مقادیر کمی میزان تغذیه دریاچه توسط آب های زیرزمینی، نیازمند مطالعات تکمیلی است و می تواند براساس روش هایی از قبیل هیدرولوژی ایزوتوپی صورت گیرد.
